“Je moet kunnen laden zodra dat nodig is en binnen een redelijk bereik makkelijk een laadpunt kunnen vinden. Dat sluit aan bij het uitgangspunt van laadzekerheid voor elektrische rijders.” Dat zegt Marcel van Tilborg, projectleider laadinfra bij de provincie Noord-Brabant. Het wordt flink drukker met laadpunten in de wijken, voorspelt hij. “Ook de mensen die nu nog twijfelen, bijvoorbeeld omdat ze geen oprit hebben voor een laadpaal, zien straks in hun eigen buurt dat elektrisch rijden echt de toekomst is.”
De twee provincies werken al ruim acht jaar samen aan een toekomstbestendig, dekkend laadnetwerk binnen de samenwerkingsregio Zuid. Dat ging aanvankelijk mondjesmaat, maar inmiddels zit de vaart er stevig in. In de eerste periode van 2017 tot 2020 zijn er zo’n 1800 laadpunten gerealiseerd en in de vier jaar daarna ruim 10.800. In de komende periode tot medio 2028 worden er daaraan dus maar liefst 22.050 toegevoegd.
Inwoners betrekken
Inmiddels doen ook al 78 van de 87 gemeenten in Brabant en Limburg mee, aldus Van Tilborg, die namens beide provincies projectleider is. “Het is een collectieve aanpak die bestaat uit een aantal onderdelen. Wij zorgen onder meer dat gemeenten plankaarten krijgen waarop binnenstedelijk geschikte locaties voor laadpunten staan ingetekend. Vervolgens kunnen zij daaruit kiezen.”
Met een ‘participatietool’ worden inwoners eveneens betrokken bij de selectie en keuze van een te realiseren plek. Zij kunnen aangeven of een beoogde locatie op problemen stuit, of een passend alternatief in de nabijheid aandragen. Dat verkleint later de kans op bezwaarprocedures als de gemeente al een verkeersbesluit heeft genomen over de plaatsing van een laadpaal.
Netbewust Laden
Al die extra laadpalen, zorgt dat niet voor een overvol elektriciteitsnet in de woonwijken? Dat gevaar dreigt en met name in de wintermaanden, als daar bijvoorbeeld ook warmtepompen op volle toeren draaien. Dit probleem van ‘transportschaarste’ op het stroomnet is Van Tilborg bekend: “Het zijn júíst de elektrische rijders die een bijdrage kunnen gaan leveren aan een oplossing.”
Laadpaalexploitant Vattenfall InCharge, die de 22.050 openbare laadpunten gaat plaatsen, omarmt namelijk het Netbewust Laden dat voortvloeit uit de landelijke actielijn. Stop bij thuiskomst gerust de stekker van je elektrische voertuig in een publieke laadpaal, maar houd er rekening mee dat het laden op drukke momenten mogelijk iets langer duurt. Zodra netbeheerder Enexis namelijk aangeeft dat er sprake is van lokale piekbelasting, past Vattenfall op afstand het laadvermogen aan.
Op het moment dat er later in de avond weer voldoende ruimte op het net is, gaat het laadvermogen weer omhoog. Op de nieuwe publieke palen van Vattenfall of een app ziet de gebruiker op een schermpje of het laadpunt in zo’n transportschaarste-gebied staat. En komt dat niet uit, dan is er altijd de optie om toch het maximale vermogen te krijgen.
Laaddruk leidend
Vattenfall sleepte eerder ook de concessies voor 2017-2020 en 2020-2024 in de wacht. Nu is de opdracht voor het bedrijf om allereerst het basisnetwerk in beide provincies 100% dekkend te maken. Van Tilborg: “Waar nog ‘witte vlekken’ zijn, worden laadpunten gerealiseerd. Ook op eventueel onrendabele plekken. Daarvoor zijn middelen van het Rijk beschikbaar.”
Tevens wordt gekeken naar de ‘laaddruk’ in gebieden: hoe zit het daar met de beschikbaarheid en toegankelijkheid van laadpunten op piekmomenten? “We sturen op basis van de gebruiksdata die we over bestaande laadpalen krijgen. Worden ze veel gebruikt? Waar is de nood het hoogst? Die locaties krijgen dan als eerste nieuwe laadpalen”, geeft de projectleider aan.
Gemeente beslist
Een wijziging in deze concessie is dat het Paal-Volgt-Auto-principe wordt losgelaten. Voorheen konden inwoners via de website van Vattenfall nog een aanvraag doen voor een laadpaal. Straks kunnen ze weliswaar nog steeds hun voorkeur aangeven, maar de gemeente beoordeelt of de laaddruk daar zodanig is dat het plaatsen van een laadpaal er gerechtvaardigd is.
“Ten slotte zijn er door de gemeente zelf aangedragen locaties. Dan hebben we het over specifieke gebruikersgroepen – denk aan mindervaliden die elektrisch rijden of aan deelvervoerconcepten – of over strategische locaties voor laadpunten”, weet Van Tilborg. Het gaat te allen tijde om locaties in eigendom van de gemeente en die 24/7 publiek toegankelijk zijn.
Een vast laadtarief is inmiddels ook bekend: 28,99 cent per kilowattuur (ex btw). De projectleider noemt dit ‘scherp’. Het is volgens hem te danken aan de kracht en omvang van het collectief, met 78 gemeenten en binnen twee provincies. “En met zo’n aanbesteding kun je bereiken dat aanbieders tegelijkertijd innoveren, dus óók inspelen op het elektriciteitsnet van de toekomst (zie kaders, red.).”
‘Doorgaan op de ingeslagen weg’
Noord-Brabant en Limburg dragen hiermee succesvol hun steentje bij aan de energietransitie. In het Klimaatakkoord is afgesproken dat de overgang naar elektrisch rijden de reductie van CO2 ten goede komt. “We moeten nu doorgaan op de ingeslagen weg”, vindt Van Tilborg. “De bedoeling is dat alle nieuwe auto's en bestelwagens die vanaf 2035 in de EU worden verkocht, geen CO2 meer uitstoten. Elektrisch rijden is daarmee de toekomst.”
Elektriciteitsnet van de toekomst volgens Vattenfall
“De laadpalen die we plaatsen kunnen in de toekomst ook stroom uit de batterij van een auto terugleveren aan het elektriciteitsnet”, zegt Coen de Bruin, concessiemanager bij Vattenfall. “Wij voorzien dat straks elektrische auto's een groot onderdeel worden van dat energiesysteem. Dan heb je eigenlijk een heel land vol met accu’s rondrijden, die bij piekmomenten constant elektriciteit aan het net kunnen terugleveren. Hoe dat systeem eruit gaat zien, moet nog exact bepaald worden. Maar het plaatsen van toekomstbestendige laadpunten gaat daarin wel een heel grote rol spelen.”
Energiesysteem van de toekomst volgens Enexis
“Uiteraard ligt onze focus met name op uitbreiding van het elektriciteitsnet. Tegelijk kijken wij naar het energiesysteem van de toekomst”, aldus Maarten Venselaar, die bij Enexis ‘Mobiliteit’ in zijn pakket heeft. “We zien natuurlijk dat daarvoor veel meer capaciteit nodig is, maar ook dat we het net efficiënter moeten gaan gebruiken. Dat is ook nog eens goedkoper voor de maatschappij. Vattenfall gaat bij deze concessie in Brabant en Limburg Netbewust Laden stimuleren. Op piekmomenten vragen wij aan Vattenfall om het vermogen van laadpunten te verlagen. Zo’n model is voor Enexis goed werkbaar.”
Ondersteuning voor gemeenten
Meer weten over laadinfrastructuur in Noord-Brabant en Limburg? Het expertisecentrum laadinfrastructuur RAL-Zuid is opgericht om gemeenten verder te helpen met de uitrol van laadinfrastructuur en de ontwikkeling van elektrisch vervoer. Bekijk de website voor meer informatie of neem contact op via info@ralzuid.nl