De provincie Noord-Brabant is al jaren actief betrokken bij de Dutch Design Week. Ditmaal koos de provincie voor een opvallende locatie: een transparante kas, midden op het Ketelhuisplein. Hier werden verschillende presentaties en overleggen gehouden.
Zo vonden er presentaties plaats voor energiecoöperaties en gemeentelijke beleidsmedewerkers over de bewustwordingscampagne van Energie Brabant. Een van de blikvangers was de Energietafel – een interactieve opstelling die normaal in het onderwijs wordt gebruikt. Aan welke knoppen kun je landelijk draaien om energie op te wekken en wat gebeurt er als iemand z’n huis verduurzaamt?
Beginnen met wat wél kan
Op vrijdagmiddag 24 oktober organiseerde de provincie in de kas een interactieve sessie rond het thema ‘Doendenkers in de energietransitie’: professionals, ondernemers en onderzoekers die niet blijven hangen in wat (nog) niet kan, maar beginnen met wat wél kan. Onder begeleiding van dagvoorzitter Iris Tak ging een tiental Brabantse Doendenkers met elkaar in gesprek over hun aanpak, uitdagingen en praktijklessen.
De bijeenkomst werd geopend door gedeputeerde Bas Maes (Klimaat & Energie). “De energietransitie is een complexe opgave, waarin we te maken hebben met hobbels en tegenslagen”, aldus Maes. “Om de transitie tóch te laten slagen, hebben we Doendenkers nodig.”
Tijdens de sessie presenteerden de deelnemers hun projecten: van innovatieve warmte-oplossingen tot lokaal partnerschap voor duurzame bedrijventerreinen. De rode draad? Samenwerking. Toen Iris Tak de vraag stelde: “Samenwerking met partners is essentieel voor mijn project?” antwoordden álle aanwezige Doendenkers volmondig ja.
Twee Doendenkers, één missie
Tussen de deelnemers bevonden zich Maijke Receveur van het project GENIUS op de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) en Jan Hubers van RIFT (Renewable Iron Fuel Technology), een jonge onderneming die een spin-off is van studententeam SOLID van de TU/e.
GENIUS richt zich volgens Maijke Receveur op het zogenoemde congestievraagstuk: de overbelasting van het elektriciteitsnet doordat er op sommige momenten te veel stroom tegelijk wordt gevraagd of opgewekt. “Op de TU-campus proberen we dit op te lossen door middel van slimme energieopslag en -sturing.” Daarnaast fungeert GENIUS als proeftuin voor energie-innovaties.
Jan Hubers is manager Financiering en Publieke Zaken bij RIFT, dat werkt aan een revolutionaire vinding: ijzerpoeder als schone, herbruikbare brandstof die warmte opwekt zonder CO₂-uitstoot.
Wat maakt iemand een Doendenker?
Gevraagd of ze zich herkenden in de term Doendenkers, hoefden beiden niet lang na te denken. “Ik zie het als een compliment”, zei Receveur. “De essentie is dat je niet alleen denkt over wat er niet kan, maar vooral aan de slag gaat met wat wel kan.”
Hubers: “RIFT is daarvan een goed voorbeeld. We zijn ontstaan uit een onderzoeksproject, iets wat compleet nieuw was. In 2020 hebben we besloten: niet lullen maar poetsen, ga het gewoon bouwen en laten zien dat het kan.”
Samenwerking als Brabantse kracht
In Brabant zit samenwerking in het DNA. Maar geldt dat ook voor de projecten van beide Doendenkers?
“Voor ons is samenwerking een voorwaarde”, stelt Hubers. “We moeten een hele waardeketen ontwikkelen die met ons meegaat. We praten van begin af aan met klanten en partners om te begrijpen waar zij tegenaan lopen en nemen ze mee in de ontwikkeling. Dat is een van de succesfactoren van RIFT.”
Jan Hubers - RIFT (Renewable Iron Fuel Technology)
Een goed voorbeeld hiervan is het OPZUID-project Living Lab Iron Fuel Technology dat een start kende in 2023. Daarin werkt RIFT samen met Kingspan Unidek, Veolia en TU Eindhoven. “In de afgelopen tweeënhalf jaar hebben we echt veel voor elkaar gekregen. Kingspan Unidek heeft in juni het eerste klantencontract getekend. We hebben veel samengezeten, benoemd wat ieders belangen zijn en hoe we dat juridisch vormgeven in een contract waarbij we ons allebei senang voelen om te tekenen.”
Ook Receveur ziet hoe samenwerking niet alleen nodig is, maar ook inspireert: ‘Binnen GENIUS helpen we partijen in alle fases van ontwikkeling: van het eerste onderzoek tot en met het testen van een concept en de uiteindelijke marktintroductie. Bedrijven die al bijna klaar zijn voor de markt, ondersteunen we bij die laatste stap – of ze zetten die zelf. En partijen die nog in een eerdere fase zitten, helpen we om verder te komen in hun ontwikkeling.”
Leren omgaan met obstakels
Doendenkers weten dat de weg naar verandering zelden zonder hobbels is. Hubers vertelt: “We zijn bezig met een grote verandering die niet alleen draait om technologie, maar ook om alle partijen eromheen: leveranciers, klanten, beleidsmakers en vergunningverleners. Zij moeten geloven in de nieuwe aanpak en bereid zijn risico’s te nemen. Dat kost veel tijd en die is voor een start-up schaars.”
Receveur vult aan dat samenwerking vertrouwen vraagt: “Vertrouwen is de basis van samenwerking. En vertrouwen kun je volgens mij alleen krijgen door het te geven. Zeker als onafhankelijke partij, zoals een provincie of in ons geval de TU/e, kun je die rol natuurlijk wat makkelijker spelen.”
Maijke Receveur - project GENIUS op de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e)
Wat nemen ze mee uit de bijeenkomst?
De bijeenkomst tijdens de Dutch Design Week heeft beiden meer dan alleen inspiratie geboden. “Het gaf mij vooral energie”, blikt Receveur terug. “Het is mooi om te zien dat mensen aan vergelijkbare onderwerpen werken, waarbij een can do-mentaliteit overheerst. Zeker in deze politiek roerige tijden is het prettig dat er mensen zijn die met een gedeelde mindset aan projecten werken.”
Hubers beaamt dat en heeft ook kansen gezien: “Ik had net een gesprek met iemand die in het verleden veel met ijzerpoeder te maken had. Ik had van tevoren nooit gedacht dat ik die hier zou tegenkomen. We hebben gegevens uitgewisseld en gezegd: dan kunnen we misschien wel iets samendoen. Dat soort ontmoetingen maken dit waardevol.”