Het is goed om eerst intern de eigen kaders te bepalen. Definieer eerst:

1. Wat moeten we als gemeente?
2. Wat willen we als gemeente?
3. Wat kunnen we goed als gemeente?

Wees ervan bewust dat dit beeld intern kan afwijken ten opzichte van de omgeving. Ga daarom ook daarna met hen in gesprek hierover.

Volgens Janneke bestaan er 2 fases: changing the business (nu) en running de business (later). Elke fase vraagt om andere prioriteiten. Aangezien het een aanzienlijke groei betekent als team, zorg er dan dus ook voor dat je een HR-strategie hebt. Denk hier bijvoorbeeld aan het opzetten van goede leer- en ontwikkeltrajecten.

Bekijk goed wat alle activiteiten in de planning van a tot z zijn. Dat kunnen wijkuitvoeringsplannen zijn, gemeentebrede isolatieprogramma’s of een doelgroep benadering zoals energiearmoede. Vergeet ook het zakelijk en gemeentelijk vastgoed niet. Pas door het uitzetten van alle activiteiten in een planning, krijg je inzicht in de mate waarin alle projecten tegelijk uitvoerbaar zijn. Dit maakt inzichtelijk welke moeilijke keuzes je vooraf al moet maken om sommige activiteiten voor elkaar te boksen. Het is niet gebruikelijk om een voorschot te nemen op nog niet toegekende bedragen. Maar je moet wel zorgen dat je voorbereid bent. Anders ga je zien dat je enorm achterop raakt met de planning.

Tijdens de uitvoering is het belangrijk dat je flexibel blijft. Probeer niet jouw plan er lineair doorheen te duwen. Het is een organisch proces. Dat betekent dat je soms van stap 4 terug moet naar stap 1- om daarna de juiste keuzes te maken. Een monitoringsprogramma helpt hierbij. Denk hierbij ook aan sociale componenten (kwalitatieve componenten) naast de kwantitatieve indicatoren. Bij sociale componenten kan je denken aan wat hebben bewoners al gedaan? Zijn inwoners bereid en in staat mee te gaan in de transitie? Bij kwantitatieve inidcatoren kun je denken aan wat is het aantal aardgasvrije woningen wat gerealiseerd is? Wat is de CO2-reductie ten opzichte van de opgave?

Als je bijhoudt wat je hebt gedaan en wat het effect is, is het eenvoudiger om je (jaarlijkse) programma te herijken.

Dat is nog niet zeker. Hier zullen we samen nog keuzes in maken. Je kunt als gemeente een energiedienstenorganisatie of bedrijf oprichten. Dat hangt helemaal van de opgave af. Hier komt wel het belang van een langdurige planning om de hoek kijken. Zo zorg je er bijvoorbeeld voor dat je niet te laat begint met nadenken waar de leidingen voor een nieuw warmtenet moeten komen.

Het is nog te vroeg om daarover iets te zeggen. Daar moeten we met elkaar inzicht in krijgen. Wel kunnen we bijvoorbeeld al hygiëneafspraken maken over hoe je in de woning zaken aansluit.

Actieprogramma’s (uitvoering). Het is de grootste inspanning en verdient alle aandacht en tijd. Wel zul je zien dat je in het begin ook veel aandacht aan programmering en het opzetten van een goede monitoring struktuur, en gemeentebreed communicatieverhaal zult moeten besteden.

Er worden enkele focusbuurten genoemd waarbij er is gekeken naar:

• Type wijken / type warmtestrategieën
  Wat past wel en wat past niet?
• Corporatiebezit
• Lopende initiatieven
  Dus wat doen we al in een wijk?
• Energiearmoede

Uiteindelijk heeft dit geleid tot een keuze voor verkennings- en startwijken die zijn aangewezen in de tranitievisiewarmte en die ook in het uitvoeringsprogramma zijn terechtgekomen.

Veel bewoners zijn, door de hoge energieprijzen, misschien al met energiebesparig bezig of corporaties starten mogelijk met een groot project in de buurt. Het juiste moment is dus erg specifiek. Er kan ook sprake zijn van een natuurlijk moment voor een bewoner, zoals het moment van verhuizing of een grote verbouwing.

Zie ook de 7 succesfactoren voor een haalbare en betaalbare warmtetransitie

Het betrekken van bewoners blijft een vak apart. Gelukkig is hier steeds meer aandacht voor. Ook heeft het ETW talrijke middelen beschikbaar die je helpen om participatie gestructureert in de vingers te krijgen.

Neem gerust een kijkje op participatie 

Zonthermie is een middel om een doel, duurzaam opvangen van warmte, te realiseren. Als de toepassing van zonthermie, zonder al te veel risico’s en gedoe, aardgas kan vervangen dan kan dit mogelijk rekenen op positieve aandacht vanuit bewoners.

Zie ook de 7 succesfactoren voor een haalbare en betaalbare warmtetransitie

Zie Nagele, een proeftuin aardgasvrij, waar zonthermie wordt benut. Maar let op: reken je niet rijk. De toepassing van zonthermie in de bestaande gebouwde omgeving is zeer complex. In de proeftuin wordt veel subsidiegeld ingezet om het proces te organiseren. In nieuwbouw projecten ligt dit wellicht anders. In Best loopt hier een onderzoek naar door het Energiefonds Brabant en de gemeente.

Je betrekt bewoners zo snel mogelijk, maar het is van belang ze goed geïnformeerd te betrekken. De manier waarop je bewoners betrekt, is maatwerk per wijk. Weet wat er leeft en speelt in de wijk, maar weet ook waar je het over hebt. Wat kan wel, wat kan niet? Weet dus ook welke ruimte bewoners wel krijgen of juist niet krijgen. Zijn er warmtebronnen beschikbaar, wat is de staat van het E-netwerk, etc. Er is dus niet zo maar een antwoord te geven. Het is maatwerk per buurt/wijk. Er zijn wel een 7-tal succesfactoren te noemen.

Zie ook het digitale magazine vanuit SIE

• Nieuwsbrief van PAW & ECW (dit is een co-productie)
• Nieuwsbrief Bouwen met kwaliteit van Rijksoverheid
• Nieuwsbrief van VNG

4-daagse training voor young professionals: https://transitiemaker.nl/. Mogelijk kan die ook in-house gegeven worden

Programma training transitiedenken

In 4 interactieve dagen ga je samen met 15 tot 20 andere ambitieuze young professionals aan de slag met de meest relevante transitietheorie, praktijkcasussen en ontwikkel je de noodzakelijke skills.

Bezoek de website

Het onderzoek naar Uitvoeringskosten van het Klimaatakkoord voor decentrale overheden biedt handvatten. In hoofdstuk 4.2 Gebouwde omgeving (pagina 27 t/m 33) wordt toegelicht hoeveel tijd een wijkaanpak kost, hoeveel wijkaanpakken je (op den duur) tegelijk zou kunnen doen, en hoeveel capaciteit er nodig is per wijkuitvoeringsplan.

Grofweg zou je kunnen schatten: elke wijk van 1000 tot 3000 woningen die aan de beurt is kost een halve fte. De opstartfase is daarbij het belangrijkste - daar kun je gerust 3-6 maanden voor rekenen.

Transform Delft heeft een handboek integrale wijkaanpak ontwikkeld.

Dit werk- en doeboek is voor projectleiders die (gaan) werken in wijken waar de energietransitie verbonden wordt met het verbeteren van wijken.

Met dit werkboek ga je aan de slag met het verbreden - en daarmee vergroten - van de maatschappelijke waardecreatie van een wijkaanpak. Ze gebruiken daarvoor de inzichten uit twee Transform-trajecten in de gemeenten Delft en Schiedam. Zij geven je handvatten voor een integrale wijkaanpak. Deze zijn verre van volledig; we zijn immers nog met elkaar aan het pionieren! Ze kijken naar koppelbare transitieopgaven, zodat de energietransitie het vliegwiel wordt voor de andere opgaven. Dit zorgt ervoor dat wijkontwikkeling ten dienste staat van meerwaarde voor de wijk en diens bewoners. 

Download het  doeboek

Dat kan met het Wijkkompas als procesinstrument: www.wijkkompas.nl

Wat is het Wijkkompas?

Het Wijkkompas biedt houvast bij de wijkaanpak. De methodiek is ontwikkeld door een groep organisaties die vanuit verschillende invalshoeken met verduurzaming in een wijk of buurt bezig zijn. Het resultaat is een gemeenschappelijke taal en een integrale blik op de fases die een wijkaanpak doorloopt. Het Wijkkompas helpt programmamanagers en projectleiders om stapsgewijs en doelgericht te navigeren naar een aardgasvrije wijk.

De infographic van het Wijkkompas in één oogopslag

Klik op de afbeelding om deze te vergroten.

Bezoek de website van wijkkompas