Hedikhuizen is een klein dorp. Wat was de visie om met dit initiatief te starten?
‘Het dorp heeft circa 240 inwoners, waarvan een aanzienlijk deel is gepensioneerd. De laatste jaren zijn er veel jonge gezinnen komen wonen. Het dorp aantrekkelijk maken voor een volgende generatie vinden we belangrijk. Daarom zijn we in 2017 begonnen om het dorp te verduurzamen. We hebben namelijk een steenfabriek die 24/7 veel warmte uitstoot waar niets mee wordt gedaan en zijn de meeste woningen niet of beperkt geïsoleerd, omdat deze rond de oorlog zijn gebouwd.'
Prachtig initiatief! Wat was de vervolgstap?
‘Nou, dat waren meerdere stappen. Stap 1 stond in het teken van plannen smeden. We zijn samen met Enpuls, een publieke warmtepartner die helpt warmtenetten te ontwikkelen, en de gemeente Heusden om de tafel gaan zitten. Bij stap 2 betrokken we bewoners erbij en hebben we een haalbaarheidsstudie uitgevoerd. Met de resultaten van de studie en de gesprekken hebben we bij stap 3 thermische opslagexpert HoCoSto gevraagd twee varianten voor warmtenetten te onderzoeken. Eén was op basis van zonnecollectoren. De andere variant met restwarmte van de steenfabriek was 1 miljoen euro goedkoper, dus daar kozen we voor. In stap 4 werkten we het complete plan uit. Samen met de gemeente Heusden schreven we een subsidie-aanvraag voor PAW (Programma Aardgasvrije Wijken). Helaas mocht het niet baten. We kregen de subsidie niet.’
"Veel adviseurs zeiden dat dit een all-electric oplossing moet worden, maar dat vonden wij te kort door de bocht."
Ik kan me voorstellen dat dat vervelend is. Vooral omdat je de omgeving hebt geïnformeerd die ook wacht op een vervolg. Hoe hebben jullie toen de kracht gevonden om toch door te gaan en wat was de rol van de gemeente hierin?
‘Na de afwijzing van de PAW-aanvragen hebben we ons inderdaad afgevraagd of we moesten doorzetten. De gemeente heeft toen gezegd: “Wij geloven in jullie en zullen helpen met het organiseren en financieren om de detail-engineering uit te voeren.” Veel adviseurs zeiden dat dit een all-electric oplossing moet worden, maar dat vonden wij te kort door de bocht. Zowel wij, als de gemeente willen dat er in het warmtenet ook een ontkoppelpunt komt, zodat we het dorp eventueel later nog kunnen aansluiten op een groter warmtenet. Uiteindelijk hebben we dit opgenomen in de TVW (Transitievisie Warmte).'
Tevreden dat jullie niet hebben opgegeven?
‘Wij hadden vertrouwen in ons eigen plan en daarbij het vertrouwen van de gemeente gewonnen. We zijn een weerbare partij en zetten door als het tegenzit. Die volharding geeft weer vertrouwen aan andere ambtenaren en bestuurders.'
‘Terugkijkend is het mooi om te zien hoe we gedurende het hele proces enorm zijn geholpen door de gemeente. Zij hebben echt alle support gegeven en zelfs tweemaal het ERAC ingeschakeld. Dit is een adviesbureau voor regionale ontwikkeling die hulp biedt bij maatschappelijke vraagstukken. De gemeente stelt zich op als partner en biedt een ondersteunende rol bij bijvoorbeeld het schakelen met de juiste ambtenaren of wethouders. Bij problemen kunnen we altijd bij hen aankloppen.’
Wat lastig blijft is dat subsidies worden beoordeeld door mensen ver buiten de gemeente Heusden en die de situatie dus niet kennen.’
Er is een Transitievisie Warmte en de samenwerking met de gemeente is top. Maar hebben jullie ideeën over hoe dit gefinancierd moet worden?
‘We hebben een samenwerkingsovereenkomst met de gemeente en gaan het initiatief voor dit warmtenet vastleggen in een intentieovereenkomst. Ook de steenfabriek heeft laten weten dat ze willen instappen. Deze intentieovereenkomst is voor ons erg belangrijk. De kosten zijn globaal geraamd, maar we moeten nu de financiering gaan regelen. Wat lastig blijft is dat subsidies worden beoordeeld door mensen ver buiten de gemeente Heusden en die de situatie dus niet kennen.’
Dat klinkt nog wel alsof er wat tijd over heengaat. Lukt het ondertussen wel om de bewoners nog steeds enthousiast en betrokken te houden?
‘We merken dat sociale cohesie erg belangrijk is geweest om mensen aan ons te binden. Een groot aantal heeft gezegd bereid te zijn om in te stappen in een warmtenet. Vooral in het begin was iedereen enthousiast en wilde dit gezamenlijk aanpakken. We merken wel dat door corona veel mensen zich terugtrekken of moeite hebben om onderdeel van het netwerk te blijven uitmaken.’
Die coronaperikelen blijven voor iedereen een uitdaging. Heb je op basis van jouw ervaringen een advies aan anderen die een lokaal initiatief willen starten?
‘Probeer koers te houden en je niet laten afleiden door de golven. Behoud focus en laat je niet verleiden om te groot te worden, want dan verzand je in teveel overleggen. En blijf zorgen dat je in goede verbinding staat met de gemeente.'