Wie onderzoekt de Brabantse ondergrond?
In Brabant gebeuren die onderzoeksboringen binnen het landelijke programma SCAN (Seismische Campagne Aardwarmte Nederland). Energie Beheer Nederland (EBN) voert in samenwerking met TNO het programma uit. Het Ministerie van Klimaat en Groene Groei financiert SCAN. De verzamelde gegevens komen beschikbaar via TNO en worden opgenomen in de Basisregistratie Ondergrond (BRO).
Waarom boren?
Om te bepalen of de ondergrond geschikt is voor geothermie, doet EBN eerst seismisch onderzoek: met geluidsgolven brengen ze de ondergrond in kaart. Levert dat een of meerdere veelbelovende zandsteenlagen op, dan volgt soms een onderzoeksboring. Die boring levert informatie op over onder andere de diepte, dikte en waterdoorlatendheid van aardlagen en de temperatuur van het water; cruciale factoren om te kunnen inschatten of warmtewinning haalbaar is.
Waar wordt geboord?
In onze provincie zijn meerdere SCAN-locaties aangewezen. Onderzoeksboringen zijn uitgevoerd in Heijningen (Oranjeoord), Heesch (Oss) en Stad van Gerwen (gemeente Nuenen). In Milheeze (Deurne) gaat in het vierde kwartaal van 2025 nog een onderzoeksboring plaatsvinden.
Uit de eerste onderzoeksresultaten is gebleken dat in Heijningen potentie aanwezig is voor een lage temperatuur warmtenet. In Heesch bleek er sprake te zijn van hogere temperaturen, maar bleek de aardlaag niet voldoende waterdoorlatend te zijn voor warmtewinning. De eerste onderzoeksresultaten van de boring in Stad van Gerwen volgen binnenkort.
Ondanks dat uit onderzoek blijkt dat een aardlaag niet geschikt is voor warmtewinning, zoals in Heesch, is ook dat waardevolle informatie: het helpt om de Brabantse ondergrond steeds beter in beeld te krijgen.
Scan onderzoeksboring naar aardwarmte van Gerwen
Zelf aanvragen?
Een veelgestelde vraag: kunnen gemeenten zelf een aanvraag doen voor een boring? Het antwoord is nee. Binnen SCAN wordt gekeken waar de grootste informatiebehoefte ligt, met name in zogeheten ‘witte vlekken’: gebieden waar weinig of geen gegevens beschikbaar zijn van de ondergrond. Op basis daarvan worden strategische locaties gekozen. Gemeenten kunnen wél in gesprek gaan met SCAN of de provincie om hun interesse of ambitie kenbaar te maken.
Veilig voor mens en milieu
Bij onderzoeksboringen wordt veel aandacht besteed aan veiligheid, met name rondom het grondwater. Het boren gebeurt met meerdere beschermende buizen, zodat het grondwater niet in contact komt met vloeistoffen of warm water uit diepere lagen. De provincie heeft de technische normen hiervoor de afgelopen jaren verder aangescherpt. Ook om vertrouwen bij omwonenden te vergroten.
Wat merken omwonenden?
Een onderzoeksboring is een tijdelijke, maar intensieve activiteit. De opbouw en afbouw van de boorlocatie duurt beide een week. De onderzoeksboring zelf duurt ongeveer 8 tot 10 weken (afhankelijk van de diepte). Tijdens het boren wordt dag en nacht gewerkt. Dat betekent zichtbare bedrijvigheid, vrachtverkeer en op de boorlocatie zelf is een licht zoemend achtergrondgeluid te horen. Volgens EBN blijft het geluid binnen de normen, dit wordt ook gemeten.
Communicatie en participatie
Omwonenden worden vooraf (en tijdens de boring) actief betrokken bij het project. De communicatie hierover is een taak van EBN, als uitvoerder van de SCAN-boringen. Zij organiseren onder andere informatieavonden, keukentafelgesprekken en zelfs buurtbarbecues om de dialoog op gang te brengen. Ook verstuurt SCAN brieven en digitale updates naar de direct omwonenden en geïnteresseerden. Gemeenten worden hierbij actief meegenomen en spelen vaak een rol in de afstemming met de lokale omgeving. Aanvullende communicatie of participatie kunnen gemeenten ook zelf organiseren, zeker als er bredere warmtetransitieplannen in het gebied spelen.
Tijdelijke impact, blijvende kennis
Een onderzoeksboring levert géén directe aansluiting op een warmtenet op, maar wél waardevolle kennis voor toekomstige plannen. En de impact op de omgeving? Die is tijdelijk. Na afloop van het onderzoek wordt de locatie netjes hersteld in goed overleg met de grondeigenaar. Alsof er niets gebeurd is. Behalve dat we wéér een stukje wijzer zijn over wat er onder onze voeten ligt.
Meer informatie over het SCAN-programma en de Brabantse boringen is te vinden op: www.scanaardwarmte.nl.