Participatie. Hoe geven we het vorm?

Ontwikkelaars komen vaak in een vroeg stadium bij de gemeente. Solarcentury had een contract gesloten met een landbouweigenaar en melde zich bij de gemeente. Het stuk grond viel binnen de zoekgebieden van de gemeente voor de aanleg van zonneparken. Volgens Marlous heb je als gemeente in deze fase nog invloed over het betrekken van de omgeving. ‘De gemeente had toen wel een energievisie maar nog geen concrete uitwerking van de verschillende onderdelen. Participatie is daar zo’n voorbeeld van. Daar zijn we over na gaan denken. Wat willen we daar nou mee? De bedoeling is om uiteindelijk een oplegnotitie over participatie en communicatie te ontwikkelen die ook door onze raad wordt vastgesteld’ 

Ruimte voor echte dialoog 

Marlous is met de projectontwikkelaar direct in gesprek gegaan over het participatieproces. De focus lag eerst op procesparticipatie: hoe gaan de initiatiefnemers inwoners informeren en betrekken? Eerst de direct omwonenden en later de hele gemeente. ‘Je redt het niet met alleen een informatiebijeenkomst. Het gaat om ruimte voor dialoog en zeggenschap over de eigen omgeving. Je kan wel gaan vertellen, maar welke invloed hebben de bewoners. Maak dat helder. Deze ontwikkelaar snapte wel wat wij daarmee bedoelden.’

Vragen ombuigen in draagvlak en kansen 

Er waren best wel wat vragen vanuit de omwonenden. Ze vroegen zich af ‘hoe komt dit er vanuit mijn huis uit te zien?’ Solarcentury nam de betrokkenheid van omwonenden heel serieus en pakte het goed aan. Ze hebben vroegtijdig contact gelegd met de direct omwonenden om het ontwerp van de zonneweide toe te lichten. Ze hebben een informatieavond georganiseerd met een heldere verslaglegging Omwonenden konden ook naderhand één op één in gesprek met de ontwikkelaar en de betrokken landschapsarchitect. Van deze koffietafelgesprekken hebben mensen gebruik gemaakt. In de coronatijd hebben ze nog een online bewonersavond gehouden om het aangepaste ontwerp toe te lichten. 

De ontwikkelaar heeft heel goed geluisterd naar de wensen van omwonenden. Zo was er behoefte aan een visueel ontwerp. Vaak zijn inrichtingsschetsen van bovenaf. Met een visueel ontwerp konden mensen zien hoe het er vanaf hun tuin uit zou zien. De landschapsarchitect en ecoloog hebben de eisen van de bewoners mee vorm gegeven.

Participatie brengt nieuwe verbindingen

Het ontwerp werd aangepast op basis van de behoeften van omwonenden. De panelen werden lager zodat je er gemakkelijker overheen kon kijken. Een direct omwonende is imker en heeft een grote bijenkas. In overleg met hem is rekening gehouden met de bloemen en plantensoorten die ze gaan inzaaien en er komen extra insectenkasten. In de gesprekken kwam ook naar voren dat in de buurt een dassenburcht zit met ruim 30 tot 40 dieren. Als eis van de gemeente moet er tien meter rand om de zonneweide komen. Die is dus op verschillende manieren benut. Er zat al een kruidenrijk stukje in het ontwerp en nu dus ook een bijenhotel, insectenkasten en een dassenakker. Geweldig voor de biodiversiteit, zegt Marlous vol trots! 

Ook financiële participatie is mogelijk

In de gemeentelijke energievisie is opgenomen dat investeerders een bedrag doneren in een duurzaamheidsfonds waar duurzame projecten in de directe omgeving een beroep op kunnen doen. En investeerders wordt gevraagd naar minimaal 20% deelname (investeren) vanuit de omgeving. Solarcentury biedt daarvoor obligaties aan. ‘Ze houden ons op de hoogte of ze dit gaan redden. Het is geen dichtbevolkt gebied, dus we zijn benieuwd of ze dit gaan halen. Er zit ook geen actieve energiecoöperatie in de buurt, de bewoners zijn dus niet georganiseerd’. Wat als dit doel niet gehaald wordt? Solarcentury heeft al aangeboden om dan extra geld te storten in het duurzaamheidsfonds.  

Marlous vertelt dat Solarcentury nog een stap verder gaat. Ze bieden omwonenden een eigen zonnestroominstallatie met korting. Ook hebben ze met omwonenden gesproken over belangrijke verenigingen in de buurt. Ze doneren bijvoorbeeld aan de buurtvereniging met voorwaarde dat de buurtvereniging investeert in duurzame ledverlichting. En de lokale basisschool betrekken ze op educatiegebied. Allemaal onderdeel van hun participatieplan!

Dit hebben we nog nooit meegemaakt 

Marlous kijkt met een heel goed gevoel terug op het participatieproces. ‘Op allerlei manieren is meerwaarde gecreëerd voor de omwonenden. De inspraak van inwoners is echt serieus genomen. Dat maakt voor mensen heel veel uit. En het resultaat doet niets af aan de businesscase. Het biedt juist kansen. Als gemeente hadden we slechts een ondersteunende rol. We hebben geen zienswijzen gehad. Dat had ook de ontwikkelaar nog nooit meegemaakt!’
 

NOOT: Zonneweide Wilbertoord zal 7,5 hectare beslaan en circa 9 MWh aan duurzame energie gaan produceren. Dit is voldoende voor het elektriciteitsverbruik van ongeveer 2600 huishoudens. Daarmee zal de zonneweide een substantiële bijdrage leveren in de verduurzaming van de energievoorziening van de gemeente Mill – St. Hubert. Solarcentury werkt volgens de Gedragscode Zon op Land. Het uitgangspunt is om naast het opwekken van energie ook de natuurwaarden in het gebied te versterken en omwonenden de kans te bieden om mee te profiteren middels financiële participatie in de zonneweide.