Monique Jansen neemt afscheid van de RES, maar niet van verduurzaming!
Ruim anderhalf jaar is Monique Jansen, beleidsmedewerker Energie bij gemeente ‘s-Hertogenbosch, intensief betrokken geweest bij de RES Noordoost Brabant. De laatste tijd onder meer als trekker van de werkgroep Communicatie & Participatie. Met ingang van 4 januari gaat ze aan de slag bij Enpuls, waar ze als Strategisch visiemanager Gebouwde omgeving gaat werken op het scheidsvlak van techniek en gedrag. We kijken met Monique vooruit en terug: ‘Bij Enpuls ga ik me vooral bezig houden met het versnellen van het verduurzamen van de gebouwde omgeving. Inzicht in gedrag van mensen is daarbij cruciaal. In al die jaren dat ik nu in de energietransitie werkzaam ben, heb ik ervaren dat je met techniek echt alles kunt oplossen, maar dat gedrag van mensen daadwerkelijk bepaalt of er iets verandert. Daar een bijdrage aan leveren, daar heb ik onwijs veel zin in.’
‘We leren elkaar steeds beter kennen.’
Een mooi voorbeeld van ‘ander gedrag aannemen’ zie je nu steeds vaker ontstaan in de RES-organisatie. ‘In onze regio is nauwe samenwerking niet zo vanzelfsprekend. Maar doordat we nu met verschillende gemeenten in werkgroepen samenkomen, leer je elkaar kennen en zoek je elkaar sneller op. Je ervaart dat samenwerken je werk beter maakt. Zo is een Bossche collega van mij bezig met een traject om 100 ha zon op land te realiseren. Het is een project waarbij inwoners en bedrijven etc. samen een eigen zonneveld kunnen gaan exploiteren. De vraag daarbij is dan: hoe help je burgers bij zo’n complex traject? Deze projectleider zit ook in een RES-werkgroep en kan zo met collega’s uit de regio sparren over hoe zo’n traject aangepakt wordt en wat er anders of beter kan. Dus wat we in Den Bosch lokaal doen, gebruiken we in de regio en vice versa. Dat vind ik echt pure winst van de RES.’
‘We moeten beter vertellen wat we gaan doen.’
Duurzaam gedrag zit bij Monique zolang als ze zich herinnert in haar vezels. ‘Ik kan echt zeggen dat ik bewust bezig ben met energie. In 2018 kochten we ons nieuwe huis en renoveerden dat grondig. Dat is nu nul-op-de-meter. Bij veel wat ik doe, denk ik hoe ik het duurzaam kan doen. En dan nog is het niet altijd even gemakkelijk. Er staan twee auto’s voor de deur, en als het even wat slechter weer is, of de afstand is wat langer, dan denk je: “zal ik … ?”.Maar toch kies ik bijna altijd voor de fiets, ook qua gezondheid vaak een goede keuze, lekker even in beweging. En als ik dan een keer de auto pak, zeker nu in Corona tijd waar elke beweging telt, ga ik de volgende dag een extra stuk lopen. Het draait volgens mij om het doorbreken van gewoontegedrag. Ook mijn kinderen pakken steeds vaker zonder morren de fiets.’
Om tot een duurzame gedragsverandering te komen is het heel belangrijk om de mensen vroeg mee te nemen in de plannen. ‘We zullen echt veel beter moeten vertellen wat we doen. De gemiddelde burger krijgt echt niet mee wat er allemaal te gebeuren staat in zijn omgeving. Sommige trajecten lopen al jaren en mensen krijgen het toch niet mee. Dan kunnen we zeggen: ja maar er is een website en daar staat het toch al tijden op. Ik zie dat dat niet werkt. Daar zul je meer energie in moeten steken. En eigenlijk geldt dit ook wel een beetje voor mijn interne collega’s. Ik heb het afgelopen jaar flink intern gelobbyd voor de RES. En nu is het heel prettig werken met de steun van alle vakinhoudelijke collega’s die zijn aangehaakt!’
Leren van de vragen van bewoners
Ook in de gebouwde omgeving is het belangrijk om te weten hoe bijvoorbeeld huiseigenaren goed meegenomen kunnen worden in het verduurzamen van hun huis. ‘Ik heb bij de verbouwing van ons huis zelf ook ervaren hoe lastig het is om een beslissing te nemen over zoiets eenvoudigs als spouwmuurisolatie. Van drie deskundigen kreeg ik drie verschillende adviezen. Maak dan maar eens een keuze. Verduurzaming van je huis kan dus enorm stressvol zijn. Dus moeten we continu nadenken over hoe we mensen kunnen helpen? Daarvoor moeten we goed naar hen luisteren en leren van de vragen die ze stellen. We moeten hun perspectief centraal stellen. Er zijn voor mensen zoveel afhaakmomenten; mensen zien vaak door de bomen het bos niet meer. Help ze bij hun vragen, dan kom je verder.’
Dé uitdaging
Terugkijken en vooruitkijken is ook stilstaan bij hobbels die genomen moeten worden. ‘Waar ik me zorgen over maak is de realisatie van plannen We hebben samen intensief plannen gemaakt en stakeholders, gemeenten, burgers, raadsleden etc. gemobiliseerd en geactiveerd. Hoe gaan we er samen voor zorgen dat onze plannen echt uitgevoerd worden? Niet meer praten maar doen. Hier wordt regionale samenwerking cruciaal. ’
Brabant mooier en beter maken
Monique eindigt het gesprek met een mooie opdracht. ‘Voor de toekomst hoop ik dat de mensen uit de verschillende gemeenten elkaar blijven opzoeken. We staan tenslotte samen voor de uitdaging om de plannen te realiseren. Van praten en plannen maken naar daadwerkelijk doen! Hoe kunnen we er samen voor zorgen dat de initiatieven landen in de regio? Voorop staat daarbij: hoe kunnen we Brabant mooier en beter maken?’
Door Udo Holtappels