De werkgroep communicatie van de RES Noordoost Brabant organiseerde op 29 maart een kennissessie over dit thema. Jonneke Stans, partner bij EMMA en betrokken bij meerdere burgerberaden en Victor van den Berg, procesregisseur RES West-Brabant, gingen met elkaar en de aanwezigen in gesprek over dit onderwerp.
Hoe werkt een burgerberaad? En wat levert het op?
Jonneke Stans trapt de kennissessie af door op de basis in te gaan. In haar inleiding benoemt ze dat een burgerberaad niet de nieuwe participatieoplossing voor alles. ‘Het is een toevoeging aan alle participatie en communicatie-instrumenten die er zijn.’
Ze legt uit dat termen als burgerberaad, burgerforum, burgertop, burgervergadering en burgerpanel vaak inwisselbaar worden gebruikt. De bouwstenen van al deze vormen zijn:
-
Een intensieve vorm van burgerparticipatie;
-
Met een zo representatief mogelijke groep burgers;
-
Bijeengebracht op basis van (gestratificeerde) loting;
-
Deliberatie;
-
Via gesprek met elkaar kom je naar een advies aan de politiek.
Een burgerberaad is een van de meest verregaande van al deze vormen. Burgers worden gevraagd zelf beleid te maken. Stans ziet: dit soort nieuwe vormen van democratie zijn hard nodig, want de opkomst bij – bijvoorbeeld – gemeenteraadsverkiezingen wordt steeds lager. Daarom is er een grote behoefte aan nieuwe vormen van democratie.
Bij een burgerberaad wordt een representatieve groep inwoners uitgenodigd om in een vaste groep binnen een korte looptijd (ongeveer 7 maanden) over een specifieke vraag aanbevelingen te geven. Of de uitkomst volledig wordt overgenomen, is aan de bevoegde besluitvormingsorganen. Hierover moeten vooraf afspraken gemaakt worden. Het is van belang dat er mandaat is, aldus Stans. Er moet een institutionele en politieke inbedding zijn en hierover moet transparant gecommuniceerd worden naar burgers.
Verder is het belangrijk dat er een representatief samengestelde groep is. Dit kan via verschillende methodes:
- Socio-demografische kenmerken
Je zorgt ervoor dat de groep divers is op het gebied van bijvoorbeeld gender, leeftijd, etniciteit, opleidingsniveau, woonplaats en inkomen. De representatieve groep is dan gelijk aan de gemiddelde persoon van de bevolking.
- Leefstijlen
Een groep wordt samengesteld op basis van verschillende gevoelens en opvattingen. Deze moeten zo divers mogelijk zijn.
- Willekeurig
Bij deze vorm heeft iedereen een even grote kans om gekozen te worden.
Na de loting gaan de deelnemers met elkaar aan de slag om samen om tot een advies aan de politiek te komen. In dit proces wordt er extra veel aandacht besteed aan de ontmoeting tussen de deelnemers: er is veel tijd voor kennismaking.
Een burgerberaad in de praktijk
Na Jonneke Stans komt Victor van den Berg aan het woord. Als procesregisseur van de RES West-Brabant heeft hij praktijkervaring opgedaan met een burgerberaad. Hij vertelt: ‘Een burgerberaad is bij ons op de agenda gekomen door een eerdere internetconsultatie die we in alle regio’s gedaan hebben. Daar kwam een behoefte uit naar voren om op regionaal niveau meer in contact te zijn met inwoners. Hier hebben we twee oplossingen voor gekozen: we hebben een inwonersnieuwsbrief opgestart en een we hebben een burgerberaad op regioschaal gerealiseerd.’
Voor het eerste burgerberaad dat is georganiseerd stond de vraag “hoe denkt West-Brabant over energie van de toekomst voor het verwarmen van de eigen woning?” centraal. Er zijn twee scenario’s voorgelegd aan een groep burgers en er is gevraagd naar hun zorgen, keuzes en overwegingen.
Een van de uitdagingen lag bij het vinden van een representatieve groep. De wens was om 200 deelnemers aan te trekken, maar dit bleek lastig. Er was in eerste instantie gekozen voor het versturen van 10.000 brieven. Hierop reageerde twee procent, maar dit waren vooral mensen van een hogere leeftijd. Jongeren reageerden maar weinig op de brief. Daarom is er in een tweede ronde gekozen om flyers te verspreiden op HBO’s en om contact op te nemen met JongRES. Uiteindelijk konden er in totaal 123 deelnemers geselecteerd worden, maar in realiteit zijn 100 mensen gehoord. Een deel viel alsnog af, vanwege afwezigheid.
Tijdens de bijeenkomsten viel op hoe betrokken de deelnemers waren. Dit laat zien dat ondanks dat je een diverse groep selecteert, je toch vooral de groep aanspreekt die zich al betrokken voelt, zegt Van den Berg. Er bleek tijdens de sessies meer begrip voor een collectieve oplossing dan werd gedacht. Veel deelnemers hadden zelf ook al maatregelen genomen op het gebied van warmtevoorziening. Maar tegelijkertijd benoemden veel deelnemers ook hun behoefte aan toekomstbestendige oplossingen
Tot sluit beschrijft van den Berg de vervolgstappen. Dit burgerberaad was een brede toetsing. Rond de zomer zal er een burgerberaad over optimalisatie van elektriciteit plaatsvinden, met een kleinere groep van ongeveer 30 mensen. Dit zullen vier gesprekken worden en er zal een advies geformuleerd worden aan de Stuurgroep van de RES West-Brabant.
De hele kennissessie terugkijken?
Wilt u de hele kennissessie zien? Dat kan via deze link:
https://www.energiewerkplaatsbrabant.nl/res/res+noordoost+brabant/werkmap/HandlerDownloadFiles.ashx?idnv=2189214.