De 28 molens hebben een hoogte van meer dan 200 meter, staan op het grondgebied van vier gemeenten en worden gebouwd door negen verschillende ontwikkelaars. Er ging twaalf jaar ontwikkeltijd aan vooraf. Voor het eerst in Nederland gaan omwonenden van windmolens op grote schaal meedelen door een buitengewone samenwerking. Hoe? De windmolens wekken niet alleen een heleboel schone energie op, maar door een deel van de opbrengst te investeren in lokale energieprojecten wordt ook de energietransitie in Breda, Drimmelen, Moerdijk en Zundert bereikbaar voor iedereen. Dat is het project Energie A16 in een notendop.
Zundertse prins carnaval wordt energiecoach
De gemeente Zundert werkt samen met de stichting WindCent en heeft in haar plannen nadrukkelijk opgenomen dat communicatie en bewustwording over duurzaamheid een doel is. Daarom zijn er onlangs drie energiecoaches gestart. Barry Joosen is één van hen. Hij is bekend in Zundert als voormalig woordvoerder van het Zundertse corso en als prins carnaval. Grote podia, zoals hij zelf aangeeft. Voortaan verkiest hij echter de keukentafel. “Als energiecoach ga ik langs bij mensen thuis om ze tips te geven over duurzame maatregelen die ze kunnen treffen. En omdat er zoveel aanbieders maar ook regelingen en subsidies zijn, help ik ze ook op weg. Dat maken we heel concreet. Mensen krijgen drie adviezen van ons waar ze direct mee aan de slag kunnen. Het één-op-één contact met mensen uit mijn eigen omgeving, ze uit de onzekerheid helpen, passend maatwerk waardoor je ziet dat mensen aan de slag willen. Daar krijg ik zelf ook energie van”.
Moerdijk laat jongeren actief meedoen
In de 4 betrokken gemeenten zijn energiecoöperaties en lokale groepen van bewoners actief in de uitvoering van projecten. Het gaat om Breda, Drimmelen, Moerdijk en Zundert. In Moerdijk is er bijvoorbeeld STEM, wat staat voor Stichting Energietransitie Moerdijk. Die zet zich in om energieprojecten op te starten met geld uit de zeven windmolens op Moerdijks grondgebied. Henk Schouwenaars is voorzitter: “We voeren gesprekken met vertegenwoordigers van de stads- en dorpstafels in de gemeente over nieuwe energieprojecten, als eerste in de kernen Moerdijk, Zevenbergschen Hoek en Langeweg. Het is belangrijk dat iedereen aan de projecten mee kan doen”. “Daarin zijn ook jongeren belangrijk”, zegt Dimph Rubbens, STEM: “Jongeren merken straks het meest van de maatregelen die we nu nemen. Ze willen graag ‘wijsneus’ zijn, ik geef ze graag die stem”.
Hoe het verhaal over wind begon
Al in 2011 deden de gemeenten langs de A16 in West-Brabant een ‘windbod’ aan de provincie Noord-Brabant en het Rijk. Ze wilden samen minimaal 100 megawatt energie opwekken met windmolens langs de A16. Zij liepen daarmee vooruit op de toen landelijk vastgestelde doelen voor 2020. Er werden nog geen locaties aangewezen, maar er ontstonden wel initiatieven: zo kochten ontwikkelaars grond aan door contracten af te sluiten met grondeigenaren en gaven enkele grondeigenaren te kennen zelf een windmolen te willen hebben.
Betrokken wethouders en gedeputeerden hadden destijds een duidelijke boodschap voor de marktpartijen, gemeenteraden, Provinciale Staten en de inwoners: “We zoeken samen naar de beste plekken om minimaal 100 megawatt aan windenergie op te wekken. Iedereen die dat wil, mag meepraten. De provincie is het bevoegd gezag en beslist uiteindelijk over de locatiekeuze”.
Niet alleen de lasten, ook de lusten
Zowel de gemeenten als ook de provincie hebben al vanaf de start van het project als randvoorwaarde gesteld dat de omgeving mee moest kunnen delen in de voordelen van de windmolens. En dat is op verschillende manier ingevuld: 1. Meedenken: iedereen die dat wilde is tijdens de planfase betrokken bij de uitwerking van het plan. Er kwamen afspraken over het ontwerp, de ruimtelijke inpassing, de mogelijkheden voor financiële deelname en de opbrengsten voor de omgeving. 2. Eigenaar: de omgeving is voor 25% mede-eigenaar geworden van de windmolens. In elke betrokken gemeente (behalve Breda) zijn lokale energiestichtingen opgericht die de energieprojecten in hun gemeente bewaken en verder brengen. 3. Lokale projecten: de opbrengst van het 25% aandeel komt terecht in een lokaal energiefonds. Daaruit wordt geïnvesteerd in lokale energieprojecten waar iedereen aan mee kan doen. Dat geldt ook voor mensen met een huurwoning, geen geschikt eigen dak voor zonnepanelen of mensen met een kleine portemonnee. 4. Burenregeling: direct omwonenden van de windmolens, de 156 buren, krijgen geld om hun woningen te duurzamer te maken. De betrokken projectontwikkelaars doneren hiervoor vijftig cent per opgewekte megawattuur. Zij hebben deze deal vrijwillig ondertekend.
Meer over Energie A16