Tijdens de week van de circulaire economie werd de publieksprijs van Innovatie Top 20 gewonnen door Struikroven.

Struikroven is begonnen als buurtinitiatief in Eindhoven, maar is inmiddels snel groeiend. De ambitie is om in elke stad vertegenwoordigd te zijn en daarom zoeken ze in elke regio van Nederland een Roversbende: een team van minimaal 3 professionals die samen verantwoordelijk zijn voor Struikroofacties, de Roverstuin en de community in de regio. 

Wie ben je en wat doe je?

Ik ben Bernice Kamphuis uit Eindhoven. Ik woon daar met mijn vriend en onze twee kinderen en ik ben buurtactivist. Want wat we nu aan het doen zijn is begonnen in mijn eigen buurt. Ik ben wel een moderne buurtactivist op een constructieve manier dus actie ondernemen, dingen doen en groot maken. Dat is mijn stijl.

Van oorsprong ben ik opbouwwerker, dus ik kom uit het sociale domein. Ik ben nu directeur van Struikroven, dat was altijd al mijn droombaan. Omdat ik mijn talenten kan inzetten en de wereld verbeter. Dat klinkt heel idealistisch, maar ik heb gemerkt dat het veel simpeler is dan dat het lijkt.

Ik heb wel het probleem dat ik overal kansen zie en alles aan wil pakken. Ook met Struikrovers zie ik nog heel veel kansen waardoor we nog veel meer impact kunnen maken, maar de tijd en de middelen ontbreken daarvoor nu nog.

Vertel eens iets over je initiatief

Struikrovers is begonnen als buurtinitiatief. We kwamen in een sloopwijk wonen en zagen letterlijk al het groen om ons heen verdwijnen. We zijn toen eerst met z’n tweeën op pad gegaan en hebben zoveel mogelijk struiken gered waarmee we onze eigen tuin een make-over hebben gegeven.

In de tweede sloopfase heb ik zoveel mogelijk buurtbewoners gemobiliseerd om zoveel mogelijk groen te redden. Dat was een hele mooie dag en dat smaakte meteen naar meer. Na wat research kwam ik erachter dat dat een landelijk probleem is en er was nog niemand die zorgdroeg voor het groen bij sloopwerken en herinrichting. Dus toen ben ik het gaan doen en inmiddels zijn we met veel meer mensen die dat doen en zijn we als organisatie aan het groeien.

We willen nu mensen gaan opleiden om in hun eigen regio struikrover te worden en het doel is om uiteindelijk in elke stad struikrovers te hebben en het zelfs in de wet- en regelgeving opgenomen te krijgen.

Heb je hele groene vingers nodig om dat te kunnen doen?

Eigenlijk niet. Er is wel wát groenkennis nodig, maar dat huren we vaak in. Struikroven is eigenlijk gewoon planten eruit scheppen en op de juiste manier terugplaatsen en daar helpen we de bewoners bij.

Wat zijn dan de belangrijkste eigenschappen van een struikrover?

Er zijn twee typen struikrovers. De bewoners van een wijk die mee komen helpen om – in een sloopwijk waar groen moet wijken – planten uit te graven en in hun eigen tuin of op een schoolplein of in de openbare ruimte te plaatsen. Dat zijn dus de echte struikrovers met de schep in de hand.

Maar waar we nu naar op zoek zijn, zijn een soort opper-struikrovers. Uitvoerende mensen die het mogelijk maken dat er heel veel mensen kunnen meehelpen om groen te redden. Het zit namelijk nog niet in de huidige processen en veel mensen kennen ons nog niet. We zijn nu dus nog afhankelijk van opdrachtgevers die naar ons toe komen, maar we zoeken dus mensen die struikroven in hun gemeente op de kaart zetten. Ambassadeurs die proactief naar gemeentes en coöperaties stappen en vervolgens ook coördineren zodat alles gefaciliteerd wordt en de vrijwilligers allemaal mee kunnen komen helpen.

Betrekken jullie ook kinderen erbij?

Jazeker! Struikroven is voor jong en oud en iets wat je met het hele gezin kunt doen. Ook als we voor een schoolplein struikroven is het heel leuk om daar een klas bij te betrekken.

Wordt er ook aandacht besteed aan de dieren die je tegenkomt?

We hebben wel eens een egeltje gered. Dat was een leuke reddingsactie. Maar bouw- en sloopwerkzaamheden zijn desastreus voor dieren die in dat gebied leven. Wel is er in de regelgeving vastgelegd dat huizen van tevoren dichtgemaakt moeten worden zodat er geen nesten gemaakt worden en in het broedseizoen mag je officieel niet slopen. Maar alle dieren verdwijnen bij sloop- en bouwprojecten en zonder vogels is het heel stil in nieuwe wijken.

Waarom is het belangrijk wat jullie doen?

Omdat we groen nodig hebben. Het helpt bij klimaatadaptatie, om de klimaatbewegingen te kunnen ondervangen; het voorkomen van hittestress, wateroverlast en dergelijke. Maar groen is ook verbonden aan onze gezondheid. Er zijn al heel veel onderzoeken gedaan dat een groene omgeving een gezonde leefomgeving is. Zowel psychisch als fysiek. Een groene leefomgeving zorgt dat je goed kunt ademen en zelfs dat je je gelukkiger voelt. Groen is ook essentieel voor het opnemen van CO2. Dus we hebben het heel hard nodig en het is heel raar dat we vele hectaren groen vernietigen omdat we daar zo nodig moeten wonen.

Het zou heel mooi zijn als we ooit op het punt komen dat er naar een gebied gekeken wordt en rekening gehouden wordt waar er groen staat en dat daar dan vervolgens omheen wordt gewerkt. Een gebied is geen leeg canvas, maar er groeit van alles wat er al jaren staat en daar zouden we veel organischer omheen moeten werken. En als dat niet kan, dat we dan struikroven standaard in de processen opnemen. Ook bomen verplaatsen en zoveel mogelijk groen herplaatsen.

En voor wie doe je dit?

Zowel voor de mensen als de natuur. Hoe ouder de natuur is, hoe meer we eraan hebben. We zijn afhankelijk van elkaar. Dus we gunnen de natuur dat ze volwassen kan worden en ook gunnen we mensen dat ze in een groene leefomgeving kunnen wonen. En omdat we struikroven altijd samendoen, bouwen we ook aan communities in wijken en steden.

Wat wil je bereiken?

Dat struikroven de norm wordt. Niet alleen voor coöperaties, gemeentes en projectontwikkelaars, maar ook voor hoveniers en particulieren. Dus voor iedereen die iets wil veranderen is het eerste wat je doet: struikroven. Het moet een nieuw werkwoord worden net als recyclen. Dus de standaard moet worden dat iedereen z’n best doet om bestaand groen te verplaatsen en te redden. Want het kan, het is heel leuk en het voelt goed.

Wat moet daarvoor nog gebeuren?

Wat wij nodig hebben zijn die lokale teams in zoveel mogelijk steden. Die opper-struikrovers die in hun regio struikroven gaan implementeren. Zij gaan om de tafel met gemeentes en organisaties om roverspacten te sluiten zodat struikroven een onderdeel wordt van hun processen. In Eindhoven staat op de website dat alle gerelateerde organisaties hebben uitgesproken dat struikroven de norm is. En dat willen we in alle steden bereiken. De mensen die we gaan opleiden gaan die gesprekken voeren en coördineren. Tegelijkertijd gaan wij vanuit de landelijke organisatie zorgen dat het in de flora- en faunawet wordt opgenomen. Dus in elke stad komen roverstuinen om alle planten te bewaren zodat steden zorgen voor 100% circulair groen. Niet alleen oude bomen of zeldzaam groen, maar al het groen moet worden gered. Iedereen die we spreken, wil dit. Heel graag zou ik een keer met Hugo de Jonge gaan struikroven om te laten zien hoe leuk en hoe nuttig het is en om hem een idee voor een motie in de kamer mee te geven zodat we met z’n allen kunnen afspreken dat we dit gewoon gaan doen!

Hoe versnelt struikroven de energietransitie?

Veel coöperaties en gemeentes maken nu de afweging of het slimmer is om een wijk te verbouwen of te slopen om van het gas af te gaan. Dus er wordt nu en in de nabije toekomst heel veel geschoven en dat heeft ook direct gevolgen voor het groen. Dus in dat opzicht zijn we heel direct verbonden aan de energietransitie.

Hoe zie je je rol als klimaatburgemeester?

Naast Struikrovers ben ik ook bezig om in de energietransitie bewonersgroepen en buurten  te helpen om een plan te maken om aardgasvrij te worden. Zodat bewoners kunnen samenwerken met organisaties en de kloof tussen de leefwereld en de systeemwereld overbrugd wordt.

Met LSA bewoners hebben we coalities gemaakt in wijken waarbij bewoners, gemeente en coöperaties op een gelijkwaardige manier met elkaar samenwerken. Zodat de energietransitie niet alleen op de schouders drukt van de gemeentes, maar dat er door inspraak te hebben ook draagvlak is bij de bewoners en ze zich samen inzetten voor het aardgasvrij maken van hun wijk. Bewoners zijn essentieel om mee te krijgen, maar ze worden nu nog niet als gelijkwaardige gesprekspartner behandeld. Er wordt wel vaak de indruk gewekt dat bewoners betrokken worden en enthousiast gemaakt worden, maar als puntje-bij-paaltje komt, worden ze niet gehoord en worden experts ingeschakeld terwijl er heel veel expertise bij de bewoners zit. De bewoners zijn de beste experts als het gaat om hun leefomgeving, maar het is nu geen gelijkwaardige relatie. Ze worden niet als zodanig erkend. Dus daar zet ik me actief voor in.

Heeft het winnen van de publieksprijs van de circulaire top 20 nog iets gedaan voor jullie?

We zijn heel blij met alle positieve reacties. Het allerbelangrijkst is in deze fase dat we naamsbekendheid krijgen. Veel mensen kennen ons niet en staan nog niet stil bij het feit dat er zoveel groen vernietigd wordt. Door zo’n prijs sta je opeens enorm in de spotlights dus we gaan nu op zoek naar nog meer prijzen, congressen en dergelijke om gezien te worden.

Zitten jullie niet in het vaarwater van hoveniers en groencentra?

Wat wij hebben is groen van allerlei soorten, maten en leeftijden. Je moet het een beetje zien als het verschil tussen een kringloopwinkel en gewone retail dus in dat opzicht is het niet echt concurrentie. Iedereen die we spreken is enthousiast en we kunnen het ons niet meer permitteren om vanuit commercieel belang dit soort dingen niet te doen. Het mooist zou zijn dat mensen en ontwerpers straks eerst gaan kijken in een roverstuin wat er al is en wat groot en sterk genoeg is om te gebruiken en dat eventueel aanvult met nieuwe planten.

Zijn de roverstuinen op jullie website te vinden?

Nog niet. Er zijn er een aantal in Breda, Den Bosch, Amersfoort en in Eindhoven zijn we bezig om er in alle zeven stadsdelen een te krijgen, maar het belangrijkst is nu eerst om te zorgen dat we die lokale coördinerende struikrovers vinden zodat we in heel veel steden roverstuinen hebben.

Wat zou je tegen instanties willen zeggen?

We werken ook graag samen met groenscholen. Laatst hebben we een hele leuke actie gedaan met Curio in Breda. Voor scholieren is het heel leuk om aan bewoners uit te leggen welke planten het zijn die ze uit de grond graven. Ook zijn we heel benieuwd naar de impact, zowel op groen niveau als op sociaal niveau. En naar de bouw en projectwereld, neem contact met ons op en vergeet ons niet in het proces. En waarschuw ons op tijd zodat we een actie kunnen organiseren. Ook particulieren en hoveniers, denk eerst aan struikroven.

En tegen gemeentes en overheden zou ik willen zeggen, ga met ons in gesprek hoe het in de wet- en regelgeving kan worden opgenomen en zorg dat er een roverstuin kan komen in jouw gemeente.

Als we over een jaar weer een interview doen, waar staat Struikrovers dan?

Dan denk ik dat we in een aantal steden hele goede teams hebben die heel veel acties hebben kunnen organiseren; dat we dan richting die landelijke dekking gaan. En dat we dan in gesprek zijn met de landelijke overheid over hoe we dit verplicht kunnen maken. Dat er het besef is dat stadsnatuur waardevol is en dat het gered moet kunnen worden.

En ik zou graag een keer uitgenodigd worden op het provinciehuis om te kijken of de Provincie Noord-Brabant het struikroven kan omarmen.

Wil je meer weten over Struikroven of je aanmelden voor de Struikroven-academy, kijk op de website: struikroven.nu/