De provincie Noord-Brabant stippelt die route voor gemeenten uit met het Samengesteld Project 3 (SP3): Verduurzamen bestaand Brabants vastgoed. “SP3 maakte dat het wél mogelijk werd voor ons.”

SP3 stimuleert het verduurzamen van bestaand Brabants vastgoed, geen nieuwbouw. Het programma richt zich op maatschappelijk vastgoed, particuliere woningvoorraad en Verenigingen van Eigenaren.

In eerste instantie nemen de vijf grootste en zeven middelgrote Brabantse gemeenten eraan deel. Behalve op een financiële bijdrage kunnen zij ook een beroep doen op kennis, nodig voor de doorontwikkeling van hun projectideeën.

‘Voorkomen dat projecten stilvallen’

De provincie nam het initiatief hiertoe in 2020 samen met de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij en het genoemde dozijn gemeenten, net na het uitbreken van de coronacrisis. “Ze wilden voorkomen dat initiatieven en projecten zouden stilvallen en er daardoor ernstige economische gevolgen zouden ontstaan”, aldus provinciaal projectleider van SP3 Martine Lammineur.

Martine Lammineur, projectleider SP3 bij Provincie Noord-Brabant

In totaal zijn er vijf samengestelde projecten die lopen tot eind 2023. Indien nodig wordt SP3 verlengd tot eind 2024.

Inmiddels zijn ook kleinere van de in totaal 56 Brabantse gemeenten aangehaakt. Zij kunnen geen rechtstreekse financiële bijdrage aanvragen, maar wel meeliften met de aanvragen van de grotere gemeenten en zo  profiteren van de kennis die in projecten wordt opgedaan. Zoals Heusden en Dongen; volgens Lammineur hebben zij zich aangesloten bij Breda, Waalwijk en Oss, die een aanvraag indienden voor het verduurzamen van monumenten.

Ondersteuningsteam

Naast kennis biedt SP3 ook organisatiekracht aan. Daarvoor is een ondersteuningsteam in het leven geroepen met externe deskundigen. Vanuit bureau ERAC zorgt Willem Jaspers met name voor het financiële deel.

Serge van den Berg van Het Energiebureau is vooral verantwoordelijk voor de technisch-energetische zijde van de verduurzaming. “Denk daarbij aan betere isolatie, innovatieve technieken, andere vormen van verwarmen”, legt hij uit.

Serge van den Berg, adviseur bij Het Energiebureau

‘Risico’s zo klein mogelijk’

Als voorbeeld noemt Van den Berg zwembaden, die ‘best wel ingewikkeld zijn’ om te verduurzamen. “Als we al die moeilijke complexen nou eens ‘op elkaar leggen’ en daar een paar mensen goed over laten nadenken. Dan kunnen die gemeenten veel van elkaar leren voor de helft of minder van het publieke geld.”

Zo werkt het team ook met sportcomplexen, gemeenschapshuizen en monumentale gebouwen. Die laatste mogen ook van particulieren zijn. De ‘roep om massa’ dient volgens Willem Jaspers een doel: “De voorbereidingskosten over meer panden te verdelen. Financiers gaat het er uiteindelijk om de risico's zo klein mogelijk te houden.”

Willem Jaspers, adviseur bij ERAC

Meekoppelkansen benutten

Tevens bekijkt het team de ‘meekoppelkansen’ in de directe omgeving. Van den Berg noemt het kunstgrasveld met warmtecollectoren dat in Eindhoven komt. Dit levert straks ook warmte aan huizen in de buurt. Of het plan om bij sportcomplexen in Waalwijk en Oosterhout de parkeerplaatsen te overkluizen met zonnecollectoren. De energie daarvan komt behalve aan het sportpark ook omliggende woningen ten goede.

Het SP3-ondersteuningsteam heeft eveneens als taak om deze goede ideeën uit te wisselen. Dat is al gebeurd tijdens het Brabantse Energiefestival. Eind dit jaar verzorgt de provincie nog een SP3-event om alle resultaten van de voorbije twee jaar te delen.

Community van helpende en samenwerkende partijen

Op de website van Energiewerkplaats Brabant, het platform voor professionals binnen de energietransitie, komt alle beschikbare kennis te staan. Dit is als het ware het wisselgeld van de gemeenten die hun projecten met de hulp van SP3 zijn gestart.

“Daar moet je ook iets voor doen, het is een open boek”, legt Willem Jaspers uit. “De geboekte resultaten mag iedereen weten.” Op de langere termijn werkt het team toe naar een community van helpende en samenwerkende partijen, zodat de vonk naar alle Brabantse gemeenten overslaat. 

‘Plannen op de plank aanzwengelen’

De andere rol van de provincie binnen SP3 is het stimuleren met middelen. Ieder van de twaalf (middel)grote Brabantse gemeenten mag twee keer 60.000 euro aanvragen. Procesgelden, noemt projectleider Martine Lammineur dit.

“Deze bijdrage is om plannen op de plank, die door allerlei redenen dreigen stil te vallen, aan te zwengelen. Het aangevraagde geld moet besteed worden aan externe kosten van bijvoorbeeld juridisch, financieel of technisch advies.” De betreffende gemeente zet daar minimaal hetzelfde bedrag, al dan niet in natura, tegenover.

Buurtgeld

Tevens is er ‘buurtgeld’: 10.000 euro per gemeente. Die bijdrage is bedoeld om een (aanzet tot een) zogeheten wijkuitvoeringsplan te maken. In feite is dit een vertaling naar wijkniveau van de Transitievisie Warmte, waarin iedere gemeente haar aanpak van isoleren en aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving beschrijft. Zeven van de twaalf gemeenten hebben hiervan gebruikgemaakt.

Ook deze resultaten, en met name de leereffecten ervan, wil de provincie volgens Lammineur delen met alle Brabantse gemeenten. “Naast kennisontwikkeling en verbinding, is ook het stukje kennisdeling in SP3 héél belangrijk om tot de beoogde opschaling te komen.”