Om deze transformatie in goede banen te leiden, moeten alle gemeenten een Transitievisie Warmte opstellen. Duidelijk leidende principes en uitgangspunten zijn essentieel om het stevig kader neer te zetten voor de komende jaren.
Waar moeten we aan denken als we spreken over uitgangspunten?
Elke gemeente moet voor eind 2021 een Transitievisie Warmte vaststellen. Met deze Transitievisie maken gemeenten het tijdspad inzichtelijk: wanneer kunnen welke wijken of buurten van het aardgas worden afgekoppeld. Elke Transitievisie Warmte (TVW) zal enkele uitgangspunten moeten bevatten. De uitgangspunten vormen het fundament van de warmtetransitie tot 2050. Het is belangrijk om voor duurzame en toekomstbestendige principes te gaan. Alleen zo bieden ze handelingsperspectief aan de inwoners en bedrijven. Tenzij de context of regelgeving enorm verandert, is het niet de bedoeling om bij de herijking van de TVW om de vijf jaar ook de uitgangspunten aan te passen.
De uitgangspunten hebben betrekking op de ambitie van de gemeente, de samenwerking met de stakeholders en bewoners, snelheid en fasering van de transitie, betaalbaarheid, aanpak in uitvoering (vb. hoe integraal vs. de snelheid van uitvoering) en de relatie met andere opgaven. Aanvullende andere uitgangspunten kunnen ook gedefinieerd worden, bijvoorbeeld rondom de beschikbare middelen van de gemeenten of de wenselijke technieken.
De uitgangspunten beschrijven de manier waarbinnen bepaalde keuzes gemaakt kunnen worden. Bijvoorbeeld rondom de snelheid en fasering kunnen bepaalde criteria gedefinieerd worden waar de keuze van de eerste Aardgasvrije wijken aan moeten voldoen. Denk aan draagvlak, koppelkansen of renovatieplannen.
In de loop van de warmtetransitie kunnen bepaalde keuzes getoetst worden op basis van deze uitgangspunten. Bijvoorbeeld als de gemeente kiest voor de ambitie om sneller te gaan dan de landelijke ambities van 2030, dan zal het aantal wijkuitvoeringsplannen deze snelheid voldoende moeten afdekken.
Kenmerken van uitgangspunten
Een uitgangspunt moet duurzaam, maar ook realistisch zijn. Het werkt contraproductief als de gemeente constant geconfronteerd wordt met de conclusie dat de uitgangspunten niet haalbaar zijn.
De uitgangspunten zijn maatwerk en hebben oog voor de lokale context (bevolking, financiën, omgeving). Als een gemeente als uitgangspunt heeft dat ze eigenaar wil worden van de hele infrastructuur, dan moet de gemeente zich ook afvragen of de financiën dit wel toelaten. Of als de gemeente alleen zonthermie wil, is het wenselijk om de omgevingsvisie te toetsen rondom het gebruik van bepaalde landelijke ruimte.
De terreinen waar een gemeente veel veranderingen verwacht moeten niet specifiek vastgesteld worden.
In die zin zijn de uitgangspunten niet generiek en kunnen ze per gemeente anders zijn.
Hoe kan een gemeente uitgangspunten bepalen die gedragen worden?
Gemeenten hebben een belangrijke regierol in de warmtetransitie. Ze zijn verantwoordelijk voor de juiste begeleiding van het proces. Ze doen er goed aan om de uitgangspunten te delen, op te stellen en/of te toetsen met haar stakeholders. Als de gemeente bijvoorbeeld verwacht dat de samenwerking intensief wordt met de stakeholders, is het goed als deze partijen dit punt ook delen.
Hetzelfde geldt voor de ambitie. Vaak zijn de plannen van de woningcorporaties een groot deel van de opgave in de eerste wijken. Het is dan cruciaal om de ambitie samen met die woningcorporaties te bepalen.
Bovendien kan het zinvol zijn om de uitgangspunten met de bewoners (of via een klankbord) te delen en te toetsen. Wellicht kunnen hun wensen of zorgen de basis vormen van bepaalde uitgangspunten. Denk aan betaalbaarheid maar bijvoorbeeld ook ontzorgen.
Conclusie
Het is goed om voldoende tijd en aandacht te geven aan de uitgangspunten om een mooie basis te hebben in de TVW voor de komende 30 jaar. Een fundament voor onze ambitieuze warmetransitie.
Wil je meer weten over de TVW of de te hanteren uitgangspunten? Contacteer dan jouw adviseur warmtetransitie of deel je vragen met het Expertiseteam Warmte.
Daniel Peyron
Adviseur Warmtetransitie Metropoolregio Eindhoven
DPeyron@brabant.nl