Elke inwoners vertelt een verhaal op zijn of haar eigen manier en elke inwoner dient op een specifieke manier te worden benaderd. Dit houdt niet in dat we binnen onze gemeente 20.000 verschillende brieven hoeven te sturen. Wel dienen we rekening te houden met de communicatie die we voeren en hoe dit wordt ervaren door inwoners. Schrijven we in ‘begrijpelijke’ taal? Bereiken we met een brief álle inwoners? Zetten we aan tot actie of tot passief gedrag? Door dit soort vragen te stellen komen we tot betere actie vanuit onszelf.

Stap 1. Zet je bewonersbril op

Leef je als ambtenaar in de leefwereld van de inwoner in. Hoe zou je als je zelf inwoner van deze gemeente was benadert en betrokken willen worden? Stel jezelf dus lerend op en leef je in verschillende soorten bewoners in om meer beeld te krijgen van hun drijfveren. Dit kan je makkelijk doen door op een laagdrempelige manier in gesprek te gaan door bijvoorbeeld door wijken te lopen en mensen op straat aan te spreken. Ga bijvoorbeeld ook in gesprek over de aanpak die je voor ogen hebt waarbij je eindbestemming nog even laat liggen, de weg is net zo belangrijk als de eindbestemming. Leer luisteren en verbeter daarmee je hele traject.

Stap 2. Gevraagd om input? Super. Geef ook terugkoppeling!

Gevraagd worden om je mening is erg positief. Het wordt immers belangrijk gevonden wat jij als inwoners van iets vindt of hoe je iets ervaart, je mening doet ertoe. Wel zo prettig is het dan dat jouw mening van invloed is op de uitkomst, of in ieder geval op het besluitvormingsproces. De tijd en moeite die inwoners steken in het participeren dient op zijn minst te worden beloond met terugkoppeling over datgene wat er met zijn of haar informatie is gedaan.

Stap 3. Betrek inwoners (wanneer relevant) zo vroeg mogelijk

Zoals eerder gezegd is het voor inwoners een interessante gelegenheid om de mening te mogen verkondigen en op die manier ergens aan bij te dragen. Het is dan ook wel van belang dat nog daadwerkelijk ergens aan kan worden bijgedragen. Inwoners betrekken op het moment dat eigenlijk alle besluiten al genomen zijn bewerkstelligt het tegenovergestelde van participatie: het opdringen van beleid waar inwoners vanzelf wel mee te maken krijgen. Informatie die inwoners dan verschaffen wordt niets meer dan ‘nice-to-know’.

Je kunt inwoners ook onderdeel maken van de vraagstelling vanuit de gemeente en het ontwikkelen van een aanpak. Daarmee worden inwoners ook onderdeel van het proces en kan je aan de voorkant al spiegelen over kaders en keuzes. Let hierbij wel op dat je de juiste inwoners en vertegenwoordiging aan tafel hebt, niet elke inwoner is in staat om zo conceptueel en hoog over te participeren. Daarnaast wil je voorkomen dat er een éénzijdige representatie van inwoners op dit niveau aan tafel zit waardoor de kaders te krap worden of in een richting bewegen die alleen voor die inwoners interessant is.
Een heel interessante vraag om te stellen kan zijn: “Wat heb je nodig om mee te doen?” Zo laat je inwoners in een vroeg stadium meedenken over hoe beleid kan worden gevormd en hoe je meer draagvlak en eigenschap creëert. We werken immers liever mee aan iets dat ons eigen is dan aan iets waar we niets mee te maken hebben of geen invloed op hebben.

Stap 4. Zorg voor een goede vertegenwoordiging van bewoners

Voorkom dat je altijd de ‘usual suspects’ aan tafel hebt en zorg voor een breed participerend publiek. Je kunt bijvoorbeeld streven naar een participerende groep bewoners die een afspiegeling zijn van de inwoners van de gemeente. Het bereiken van de verschillende groepen inwoners gebeurt op verschillende manieren en niet alleen middels een brief. Een campagne met filmpjes, borden in de wijk, online zichtbaarheid of met wijkgesprekken zijn allemaal middelen die verschillende mensen bereiken. De brede groep inwoners die participeert geeft kleur aan de informatie die je als ambtenaar krijgt, je krijgt een genuanceerder beeld van wat er speelt. Het is ook lastig om met verschillende mensen aan tafel te zitten en een gesprek te voeren. Het gaat bij deze gesprekken niet over consensus maar over de mogelijkheid om je te uiten zonder oordeel, luisteren dus. Iedereen mag zijn verhaal doen.

Stap 5. Zorg dat je zelf in de lead blijft

Zodra de inwoners aangehaakt zijn bij het proces gaan er ook andere zaken spelen dan de mensen aan tafel krijgen en het gesprek starten. Denk niet zozeer na over de weerstand en hoe je die weg kunt nemen maar zorg dat je ‘fans’ maakt van je inwoners dat geeft positieve energie in plaats van het wegnemen van negatieve energie. Fans kan je bijvoorbeeld maken door een tegenprestatie of vergoeding te geven aan de participerende inwoners of concreet te laten zien dat de gegeven informatie is geland in beleid of een aanpak. Het gevoel van eigenaarschap is een belangrijke voorwaarde om fans te creëren. Werk samen met de inwoners aan de gemeentelijke doelen en ambities, wees vooraf ook eerlijk over waar wel en geen ruimte voor invloed is, zo blijf je zelf in de lead en voorkom je dat het proces alle kanten op gaat.

In 10 stappen naar beter in burgerparticipatie

Nanneke van der Heijden & Mark Verhijde gaven op maandag 21 juni 2021 namens beter in burgerparticipatie een bijeenkomst. Zij gaven deze tips.

Er zijn 4 soorten luisteren

1. Luisteren uit gewoonte (maar je weet het al, denk je)
2. Luisteren van buitenaf (objectief, met je hoofd)
3. Luisteren van binnenuit (met je hoofd en met je buik)
4. Luisteren om te verbinden (want je staat open voor nieuwe ervaringen)

Pak de regie in je project

• Burgerparticipatie: meedenken, meepraten en meedoen
• Bewoners betrekken bij jouw project
• Actorenanalyse (zie Digitool online)
• Welke bewoners doen mee? En hun omgeving en groepen?

Welke methodes (instrumenten) zijn geschikt?

Intenties: informeren, raadplegen, interactief beleidstraject
Jij bent verantwoordelijk voor goede burgerparticipatie.

Pak de regie en speel assertief op actoren

• Burgerinitiatieven: zelf doen
• Bewoners (groep) beginnen zelf hun project of actie
• Diverse andere organisaties en stakeholders
• Belangengroepen, energiebemiddelaars, nutsbedrijven (etc.)
• Krachtenveldanalyse (zie Digitool online)
• Welke mensen en organisaties hebben invloed?
• Welke mogelijkheden zijn er voor burgerinitiatieven?
• Intenties: samenwerking, partnerschap, programmatisch
• Je spreekt samen de visie af, geeft sturing op de koers

Bezoek de website