Matty van Ewijk van De Warmte Transitiemakers is namens de gemeenten en woningcorporaties in de RES-regio Noordoost Brabant kwartiermaker voor dit project. Hij vertelt via welke route de Klusbus zorgt voor energiebesparing in Noordoost-Brabant.

Voordat we starten is het handig om eerste te lokaliseren waar het geld voor de Klusbus vandaan komt. Het Rijk heeft in eerste instantie 150 miljoen beschikbaar gesteld voor gemeenten om energiearmoede aan te pakken. Ongeveer vijf miljoen daarvan is voor gemeenten in de regio Noordoost Brabant. ‘Daarvan gebruiken we nu drie miljoen voor de Klusbus, en als het heel goed gaat later misschien nog meer,’ zegt Matty. ‘Het doel is om bij Brabanders snel een vaste verlaging op de energierekening voor elkaar te boksen.’

 

Zo werkt de Klusbus

‘Een Energiebespaarhulp die uit de Klusbus stapt, komt op afspraak langs bij de mensen. Wanneer hij of zij de woning betreedt, is het doel hetzelfde. Namelijk checken: wat is er nodig in deze woning? Wat is voor het beschikbare budget de beste oplossing? Soms is een bewustwording of aanpassing van gedrag het belangrijkste om energie te besparen.’ Als we vragen of het bij advies blijft, schiet Matty overeind. ‘Nee, direct doorpakken natuurlijk!’

Hier wat data over de specifieke doelgroep

Gemeenten bepalen zelf wie precies de doelgroep is. Het uitgangspunt is dat gemeenten zich eerst richten op huishoudens die de energietoeslag van €800 krijgen, die bekend zijn bij de gemeente en daardoor direct benaderd kunnen worden. Bij de vraag hoe het idee is ontstaan over bij wie de Klusbus langs kan gaan, strooit Matty met data. ‘Het aantal huishoudens dat de €800 compensatie kan krijgen voor de hoge energiekosten, is groter dan het aantal waarvoor gemeente geld krijgen vanuit de regeling energiearmoede. De doelgroep is volgens landelijke berekeningen 7% van de huishoudens. Driekwart van de doelgroep woont naar schatting in corporatiebezit. Dat zijn 14.000 huishoudens, maar ook dat is maar zijn maar van het 19% van alle huurders van de corporaties. We kunnen dus niet zomaar bij iedereen gaan aanbellen, maar gaan gericht mensen benaderen.’

Zonder samenwerking geen glans

‘Om de doelgroep te bereiken, is samenwerking noodzakelijk,’ zegt Matty. Zijn uitleg klinkt logisch. ‘Vanuit de gemeentelijke schuldhulpverlening, woningcorporaties en lokale partners als bijvoorbeeld de Voedselbank is er al veel direct contact met huishoudens waarvoor de Klusbus bedoeld is. Gemeenten hebben wel een lijst met adressen en weten ook welke adressen slechte labels hebben, maar alleen een brief sturen, werkt waarschijnlijk niet goed. Direct persoonlijk contact werkt een stuk beter. Daarom werken de gemeenten samen met woningcorporaties, welzijnsorganisaties en andere lokale partners, die makkelijker contact krijgen met bewoners.’

 

Hoe benader je bedrijven en welke vragen stel je?

‘Pas op welke bedrijven je benadert, en waarvoor,’ waarschuwt Matty bij de vraag welke bedrijven zo’n Klusbusproject kan organiseren. ‘Niet iedereen kan op grote schaal aanpakken, maar wellicht wel een deel van de totale opgave. In een marktverkenning hebben we daarom ook gekeken of er bedrijven uit de regio mogelijk interesse zouden hebben om een deel van de opgave op te pakken.’ Dat bleek niet het geval. Bedrijven hebben het al druk en/of geen aanbod in deze richting. ’Ik vind het zelf wel lekker om van te voren duidelijk af te kaderen op welke vragen we sowieso antwoord op moeten krijgen en geïnteresseerde bedrijven de kans de geven om mee te laten denken voordat we een aanbesteding in de markt zetten.’ De marktverkenning staat uitgewerkt op deze sheet:

Wie kan dit doen?

Er blijkt bij marktpartijen een grote bereidheid, of zelfs een uitgesproken wens, om in samenwerking met gemeenten, sociale dienst en leerwerkplaatsen werkzoekenden in de regio te werven en op te leiden om in te zetten voor de uitvoering van de Klusbus. Dit zouden bijvoorbeeld mensen kunnen zijn, die weliswaar zijn afgekeurd voor de bouw, maar dit werk nog wel heel goed kunnen en willen doen. Dit is een voorbeeld hoe we samen met de uitvoerende partij personeel proberen te vinden. Daarnaast zal een deel van het werk (in totaal naar schatting 25 voltijdsbanen) ingevuld worden met een studenten die naast hun studie vaak graag willen werken aan de energietransitie.

 

Besluitvorming

De gemeente Oss is penvoerder en bereidt vanuit de afdeling inkoop de aanbesteding voor met een kleine werkgroep vanuit gemeente, woningcorporaties en een jurist. Daarnaast is er een werkgroep die zich bezig houdt met de gezamenlijk voorbereiding van de (lokale) communicatie en een andere groep die heeft gekeken naar mogelijke energiebesparende maatregelen op de menukaart. Eerst is een concept voorstel gemaakt waarop gemeenten, woningcorporaties en geïnteresseerde marktpartijen hebben kunnen reageren. Daarna hebben de gemeenten op basis van het definitieve voorstel een collegebesluit genomen over deelname aan de regionale aanbesteding.

Daarbij is er ruimte voor ‘couleur locale’. Sommige gemeenten doen voor het volledige beschikbare bedrag mee, andere gemeenten hebben ook een breder aanbod (zoals de inzet van betaalde energiecoaches). Ook zijn er verschillen in de keuze van de doelgroep: soms alleen huurders, soms juist alleen particuliere woningeigenaren. Enkele gemeenten kiezen ervoor om zich binnen de € 800 doelgroep in eerste instantie alleen te richten op woningen met label C of slechter. Afhankelijk van deze keuze zal ook de communicatie lokaal er wat anders uit gaan zien.

 

6 stappen voor gemeenten die ook met de Klusbus aan de slag willen

1. Werk vanaf het begin samen

Een goede voorbereiding is het halve werk. Betrek alle gemeenten en woningcorporaties goed in de voorbereiding. Met informatiesessies, regelmatige updates en in verschillende werkgroepen bij het maken van een plan. Het grootste deel van de doelgroep woont in een huurwoning van een corporatie, werk daar ook bestuurlijk mee samen. De meerwaarde zit daarbij ook in de samenwerking zelf. Vanuit dit project kun je verder bouwen aan concrete acties in de toekomst, bijvoorbeeld in het kader van het Nationaal Isolatieprogramma.

 

2. Gebruik verschillende lokale kanalen

Het is een regionale aanpak, maar de communicatie doen we lokaal. Het bereiken van de doelgroep voor het maken van afspraken doe je via persoonlijke contacten, samen met lokale partners waarmee je vooraankondigingen en aanmeldingen regelt. De kracht van de boodschap zit vaak in de herhaling. Gebruik daarom verschillende communicatiekanalen, ook bredere publiekscommunicatie. Maak daarbij wel goed duidelijk voor wie het aanbod van de Klusbus is bedoeld, en dus ook voor wie niet.
 

3. Geef niet te snel op
Stuur een brief in een envelop die er aantrekkelijk uit ziet en met er een goede flyer erbij. Veel mensen reageren niet op een brief. Bel daar gewoon aan, leg rustig uit wat je doet en maak daarna een afspraak. Bewoners hoeven niet direct ‘ja’ te zeggen. Als ze nog even willen nadenken, laat je een flyer achter met informatie over waar ze zich kunnen aanmelden. Bij bewoners die niet thuis zijn, kun je een kaartje in de bus doen met handgeschreven afzender. En als je daarna nog niks hoort, kom je eventueel later nog eens terug.
 

4. Luister naar wat bewoners willen
Het doel is om bewoners te helpen om hun energierekening zoveel mogelijk te verlagen. Inventariseer, geef een zo goed mogelijk advies, maar laat bewoners zelf kiezen welke energiebesparende maatregelen worden gemonteerd. Kijk ook naar gedrag en het energiecontract, daar valt vaak veel te behalen. Verwijs zo nodig door naar bijvoorbeeld energiecoaches of een witgoedregeling.
 

5. Ga zorgvuldig om met persoonsgegevens

De privacywetgeving was misschien wel het moeilijkste element in de voorbereiding. Door de AVG bleek het lastig om een lijst met adressen te delen met de uitvoerende partij. Daarom gebeurt het aanbellen door mensen van de gemeenten zelf, deels met tijdelijke inhuur.

 

6. Blijf monitoren
Bijhouden wat je hebt gedaan, bij wie, wat de hindernissen waren, en hoe je dat hebt opgelost helpt je eigen aanpak te verbeteren. Maar het inspireert ook anderen. We zitten tenslotte met z’n alle hetzelfde doel na te streven.

 

Wat gaat dit kosten?

Op basis van de marktverkenning is de inschatting gemaakt dat met een bedrag van €300 per woning een flinke slag kan worden geslagen, inclusief tochtwerende maatregelen. Daarnaast rekenen de gemeenten op een vaste bijdrage voor de kosten van helpdesk, planning, coördinatie en rapportage. Tot slot zijn er nog regionale kosten voor de projectleiding en ondersteuning bij de communicatie.

Wat zie jij als kans voor opschalen?

We hebben een goed concept. Het uitzoekwerk hebben we in de regio Noordoost Brabant al gedaan. Deze aanpak kan je dus zo overnemen in de regio aanpakken. Er zijn zeker vier of vijf marktpartijen die dit goed kunnen doen. Volgens mij is het handig om dit in de provincie per regio op te pakken. Omdat je graag de lokale netwerken daar specifiek wilt gebruiken.’ Timo Lagarde van RES-regio West-Brabant ziet fiducie in de Klusbus. ‘Opschalen op regionale schaal zie ik wel voor me. Ik denk dat we dit moeten integreren in de aanpak van energiearmoede.’

Wanneer kunnen mensen een afspraak maken voor een Klusbusbezoek?

In de zomer loopt de hele aanbestedingsprocedure. Dat is een zorgvuldig proces waarvoor minimaal 60 dagen staat. Vanaf september starten we de vooraanmelding door de gemeenten en lokale partners op basis van persoonlijke contacten met bewoners uit de doelgroep. ‘Vanaf 1 november is het volop klussen met die bus! Of liever gezegd: Klusbussen. Er zijn continu ongeveer 25 mensen op de weg, in verschillende gebieden tegelijk. Als dat geen besparing oplevert, eet ik mijn hoed op.’

Meer weten over de Klusbus?

Vanaf begin juli zijn de aanbestedingsdocumenten en later ook de Nota van Inlichtingen te vinden op Tenderned. Voor meer vragen kun je contact opnemen met Matty van Ewijk.

Mail naar matty.van.ewijk@dwtm.nl of bel 06 45 24 55 00.

“Matty is al ruim 20 jaar persoonlijk en professioneel actief voor een duurzame wereld. Vanuit zijn brede visie helpt hij gemeenten om in een duidelijk proces samen met bewoners en bedrijven te komen tot een goed plan.”