Karlijn, 7 jaar: ‘Ik vind dat het fout gaat met het klimaat’
‘Op mijn kantoor in het gemeentehuis hangt sinds enige tijd een tekening van Karlijn, een meisje van zeven jaar. Er staat één zinnetje bij: ‘Ik vind dat het fout gaat met het klimaat’.’ De ogen van Marieke Moorman, sinds kort voorzitter van de stuurgroep RES Noordoost-Brabant, twinkelen als ze erover vertelt. ‘Je ziet de zee, naast wat vissen drijft wat troep, een bril, een bikini, een luier, wat plastic etc. Ik vind het zo mooi dat een jong kind de moeite neemt om mij, de burgemeester, een brief te sturen om haar zorgen te delen. Tegen iedereen die hier binnenkomt, zeg ik, “kijk, daar doen we het voor. Voor hen hebben we de plicht om de wereld netjes achter te laten.”’
Voordat Marieke burgemeester van Bernheze werd was ze wethouder milieu en duurzaamheid in Tilburg. ‘Dat ik in dat thema actief werd, was geen toeval. Ik ben door mijn ouders milieubewust opgevoed. Ik herinner me nog een publiekscampagne met een beeld van onze aardbol als kaars die langzaam opbrandde. Het was 1977. Ik schrok enorm van dat beeld. Het heeft me nooit losgelaten. Toen was het al vijf voor twaalf. En nu…?’
De uitdaging …
De grootste uitdaging in haar voorzitterschap ziet Marieke Moorman in het bij elkaar brengen van iedereen die op een of andere manier met de energietransitie te maken heeft. ‘We moeten er samen aan werken om dit probleem op te lossen. De energietransitie is zo’n complex probleem dat vanuit veel verschillende kanten bekeken kan worden. En de RES is daar een belangrijk onderdeel van. Je ziet de worsteling van de maatschappij met dit vraagstuk, het is abstract, te abstract. Er is dan ook veel verzet tegen de aanleg van windparken en zonneweiden bijvoorbeeld. Het moet veel duidelijker worden waarom we dit allemaal doen? Ik zie het als mijn opgave om de samenwerking tussen al die verschillende mensen op gang brengen, door te motiveren, iedereen van de juiste kennis te voorzien, en door voor- en tegenstanders bij elkaar te brengen en met elkaar te laten praten. Voor mij is nu het belangrijkste thema om het resultaat dat we in onze regio hebben afgesproken te gaan halen. Laten we 1,5 TWh realiseren op een manier die door iedereen geaccepteerd wordt. Je moet laten zien wat het je op kan leveren.’
De rekening …
Marieke kijkt bedachtzaam in de camera van haar computer en vervolgt: ‘Toen we met ons gezin in 2014 ons huis van eind jaren ’60 betrokken, schrokken we van de enorm hoge energierekening. We zijn meteen in ons huis gaan investeren. Met zonnepanelen, isoleren etc. We zagen het onmiddellijk terug in de energierekening. Directe effecten laten zien, werkt. Maar niet iedereen kan die investering doen! Als wethouder milieu zag ik aankomen dat de energierekening hoger was dan de huur. Ik vind dat iedereen van de energietransitie moet profiteren. Daar zal ik me altijd hard voor maken.’
De capaciteit …
Marieke legt meteen de link met haar eigen ‘roots’. ‘Vorig jaar overleed mijn oma, ze was 98 jaar. Ze heeft 10 kinderen grootgebracht. Ze waste met een wastobbe. Dat kunnen we ons nu bijna niet meer voorstellen. Ons leven is van alle gemakken voorzien. Als ik kijk naar onze generatie en die van mijn kinderen, wat we aan elektriciteitsbehoefte hebben? Die stijgende energiebehoefte is meteen ook een enorm knelpunt. Jaren geleden zagen we dat al aankomen en daar hebben we niet tijdig op geanticipeerd. We lopen tegen capaciteitsproblemen op ons energienet aan. In de stappen die we nu zetten moeten we niet dezelfde fout maken en echt de lange termijn in de gaten houden.’
De ambassadeurs …
Daarvoor is het volgens de voorzitter ook zaak om maximaal in te zetten op besparing. ‘Daarbij moeten we onze inwoners ook echt helpen. Laat de energietransitie vooral ook ten goede komen aan de lokale samenleving. Als ik zie wat er lokaal door energiecoöperaties al gerealiseerd wordt. Dat vind ik fantastisch. Er zijn al tal van kleine projecten die laten zien dat dat kan. Pas hoorde ik van een boer die zijn stallen vol had gelegd met zonnepanelen; een twintigtal buren in zijn omgeving profiteerde daarvan mee. Wauw, denk ik dan. Of sportkantines krijgen de mogelijkheid om met zonnepanelen hun energierekening drastisch te verlagen. Kijk die voorbeelden spreken tot de verbeelding. Dat is klein, dichtbij. En al die mensen worden ambassadeur van de transitie. Dat werkt stukken beter dan in zaaltjes inspraakavonden houden. ’
De drive …
Het woord samen valt een aantal keren. Hoe is het met de samenwerking in de regio? ‘Wij zijn een relatief jonge regio als het gaat om samen optrekken. Maar ik zie dat we elkaar gemakkelijk vinden. In onze regio zijn er meerdere grote gemeenten en een aantal kleinere, die aan elkaar ‘gewaagd’ zijn. En wat me opvalt als ‘jonge’ voorzitter is dat alle betrokken bestuurders, dus van links, rechts en midden, zich hard maken voor waar we aan werken. Ik ben echt aangenaam verrast door de drive. Ik denk dat ‘als je eenmaal ergens van bent, dan word je er ook echt van!’ Ik kreeg destijds als wethouder monumenten in mijn pakket, terwijl ik daar voorheen nooit iets van vond. Toen ik me daarin ging verdiepen vond ik het fantastisch. Zo werkt het.’
De boodschap …
Dus iedereen moet ‘van de energietransitie worden’? Marieke: ‘Nou, iedereen ga je toch nooit meekrijgen, maar ja, we moeten ons inzetten om steeds opnieuw het gesprek aan te gaan met zo veel mogelijk mensen. En daar kunnen goede voorbeelden, ambassadeurs etc. bij helpen. En steeds maar blijven vertellen waarom we dit doen. We moeten vertrouwen hebben in de mensen en durven loslaten. Ik hoorde pas een mooie uitspraak die mooi laat zien wat ik bedoel. ‘We moeten allemaal iets opgeven om samen iets te bereiken. Dat is misschien wel de mooiste boodschap die ik onze regio zou willen meegeven. Dat is natuurlijk de kern van samenwerken. Als we allemaal vasthouden aan onze eigen ideeën dan komen we geen stap verder.’
De ruimte …
Dat betekent dus iets voor onze regionale mantra: regionale opgave, lokale inspanningsverplichting. Marieke besluit: ‘Ja zeker. Alles en iedereen, elke individuele gemeente moet zich vol inzetten om bij te dragen aan het regionale bod. Iedereen moet meedoen. Het is onze taak om ‘landschappelijk’ regionaal te blijven denken. Als we allemaal alleen lokaal centraal stellen dan komen er straks allemaal windmolens op de grenzen tussen gemeenten te staan. Dan is het geen regionale opgave, maar een optelsom van 16 energieplannen. Afgelopen vakantie ben ik met mijn gezin door een deel van Nederland gefietst. Wat me opviel: wat hebben we toch een ruimte! Zo’n mooi en afwisselend landschap. Daar moeten we heel zorgvuldig mee omgaan in onze regionale energiestrategieën. Het zal er echt wel op sommige plaatsen anders uit gaan zien. Maar als dat nodig is om de zorgen van Karlijn van zeven weg te nemen, dan is dat heel goed te verdedigen.’
Door Udo Holtappels