Op 17 maart deelde de Noord-Hollandse Energieregio, samen met de Participatiecoalitie Noord-Holland, hun lessons learned over participatie in zoekgebieden. De lessen die zij deelden zijn relevant voor alle RES-regio’s. Hieronder delen we de drie belangrijkste:
1. Probeer iets te brengen waar mensen op zitten te wachten
Een zonne- of windpark wordt niet altijd met enthousiasme ontvangen door burgers of andere stakeholders. Hoe zorg je voor draagvlak?
In West-Friesland zijn er zonneparken met veel draagvlak gerealiseerd, zoals Tripkouw. Tripkouw is een zonneveld met zonnepanelen van anderhalve meter hoog. Deze liggen in de beleving echter maar op één meter hoogte, omdat ze een halve meter lager liggen dan straatniveau. Hierdoor blijft het polderlandschap zichtbaar. Langs het zonneveld lopen fiets-, vaar- en wandelroutes. Ook is een historische schuur opgeknapt, tijdens de aanleg van het zonneveld. De aanleg van Tripkouw zorgt dus niet alleen voor schone energie, maar de omgeving profiteert ook mee in de verandering van het gebied.
Houd bij het uitwerken van zoeklocaties dus rekening met de ontwikkelingen en problematiek in het zoekgebied. En ga in gesprek met lokale stakeholders. Zo is er tijdens de ontwikkeling van Tripkouw veel overleg gevoerd met de gemeente, de dorpsraad en de lokale werkgroep Landschappelijk Cultuur Historisch Belang.
2. Wees je bewust van de participatie-paradox
Voor burgers wordt een zoekgebied pas concreet, als het hen direct raakt. Wanneer ze zien dat er gebouwd gaat worden in een gebied bij hen in de buurt, bijvoorbeeld. Dit levert waarschijnlijk dan pas reacties op: burgers hadden eerder betrokken willen worden. Vaak zijn daar al pogingen toe gedaan en kan er niet veel meer veranderd worden aan de plannen. Hoe los je dit op?
Allereerst is het belangrijk om te accepteren dat het participatieproces nog dynamischer zal zijn in de RES 2.0. Plannen worden nu écht concreet en er zal vanuit burgers meer animo zijn om betrokken te willen worden. Houd daarom goed contact met direct betrokkenen, inwoners en vertegenwoordigingsgroepen (zoals wijk en dorpsraden). Daarnaast is het belangrijk om een duidelijk proces vast te stellen en om als gemeente betrouwbaar, duidelijk en transparant in te zijn de communicatie over de concretisering van zoekgebieden. Tot slot: beschouw weerstand, reflectie en onderzoek als extra inzicht in wat er leeft onder burgers.
3. Zo betrek je een diversere groep
Om de bouw en exploitatie van zon- en windvelden te laten slagen, moet er een evenwichtige eigendomsverdeling zijn. In de RES wordt daarom gestreefd naar 50 procent eigendom voor bewoners en bedrijven in de lokale productie. Eigendom geeft zeggenschap, zowel over de ontwikkeling van het project als over de exploitatie. Hierdoor ben je als bewoner nauw betrokken bij het hele traject. Het nadeel hiervan is dat, door de financiële drempel, de witte, oude man oververtegenwoordigd is in participatietrajecten van de RES. Hoe betrek je een diversere groep bij de veranderingen die in hun leefomgeving plaats zullen gaan vinden?
Allereerst is het belangrijk om te investeren in een professionele communciatiecampagne, die zichtbaar is in verschillende buurten. Denk hierbij ook na aan inclusieve taal en vraagstelling. In de gemeente Amsterdam is geëxperimenteerd met een Participatieve Waarde Evaluatie (PWE). Dit is een nieuwe methode om beleidsopties te evalueren en de participatie van grote groepen burgers te faciliteren. In een PWE kunnen burgers op een laagdrempelige manier advies geven over een keuzevraagstuk van een overheid. Dit gebeurt door hen (via een online tool) op de plek van de bestuurder te zetten. Zo krijgen ze meer inzicht in alle afwegingen die een bestuurder maakt.
Wil je fysiek met een diverse groep spreken, dan is een informatieavond vaak niet genoeg. Daar komen meestal alleen de ‘usual suspects’ op af. Zoek daarom actief organisaties op in het maatschappelijk middenveld. Bezoek bijvoorbeeld buurtcentra en wijkcentra en organiseer bijeenkomsten met hen bijeenkomsten. Of bied gratis energie of korting aan, bij bv. de voetbalclub.
Wil je de hele kennissessie terugkijken? Dat kan hier.