1. Bron
Zie https://www.pbl.nl/sites/default/files/downloads/pbl-2020-regionale-energie-strategieen-een-tussentijdse-analyse-1-oktober-2020_4217.pdf
2. Relevante bepaling:
“Alle RES’en onderstrepen het belang van een 2330 pagina’s strategieën ‘eerlijke verdeling van de lusten en lasten’”
“De regio’s moeten nog veel doen om de RES’en concreet te maken en er maatschappelijke en bestuurlijk draagvlak voor te vinden. Er liggen fundamentele keuzes op tafel. Het gaat daarbij om verantwoordelijkheden, financiering en regelgeving. Keuzes die niet alleen bij de regio’s liggen, maar ook bij andere partijen – niet in het minst bij het Rijk.”
“Bestuurlijk draagvlak en maatschappelijke betrokkenheid – Er zijn tot nu toe nog geen grote knelpunten, maar die kunnen wel ontstaan als ook andere belanghebbenden erbij worden betrokken en zoekrichtingen worden vertaald in concrete keuzes.”
“Bestuurlijk draagvlak en maatschappelijke betrokkenheid
Het proces staat aan het begin – en daarmee ook de discussie
› Vaak is de participatie van burgers pas later in het proces voorzien. › De voorlopige concept-RES is nog niet altijd voorgelegd aan gemeenteraden.
› Zoekgebieden zijn vaak nog niet concreet begrensd. Daarnaast is nog niet bepaald hoe het bevoegd gezag zal omgaan met initiatieven.”
“Burgers en gemeenteraad zijn vaak nog niet aan het woord geweest
Bij de uitwerking is nadere afstemming met burgers, bedrijven, de gemeentelijke politiek en het Rijk van belang.
› Participatie burgers is vaak pas later voorzien – Slechts een derde van de regio’s geeft aan burgers te hebben betrokken, met inhoudelijke aanpassingen tot gevolg. – Tot nu toe is er vooral een beperkte doelgroep stakeholders bij betrokken. Vaak is de abstractie van plannen als reden genoemd om ze nu niet aan burgers voor te leggen. – Sommige regio’s hadden in deze fase ook moeite om burgers te interesseren voor de ontwikkeling van de RES. – Verdere participatie is in het vervolgproces wel voorzien.
› In de helft van de regio’s is nog geen vaststelling concept-RES door gemeenteraad voorzien – Toch zijn raadsleden wel op allerlei manieren geïnformeerd. – Soms is er wel al instemming op eerdere kader stellende documenten (startdocumenten, oudere energieakkoorden).
› Wisselwerking met het Rijk heeft nog maar beperkt plaatsgevonden”
“Omgang met initiatieven is nog niet vastgelegd
In de voorlopige concept-RES’en is zelden iets vastgelegd over hoe gemeenten met initiatieven kunnen/moeten omgaan.
› De voorwaarden en het proces om tot een definitieve locatiekeuze te komen en hoe een project eruit moet zien zijn echter zelden ingevuld – Dit kan mogelijk een doordachte keuze zijn om gemeenten vrij te laten het proces zelf in te vullen.
› Ook financiële participatie wordt vaak als doel genoemd, maar zelden is vastgelegd hoe dat zijn beslag moet krijgen
› Uitzonderingen, waar wel iets vastgelegd is, zijn er ook – Toepassing zonneladder wordt vaak uitgewerkt. – Sociaaleconomische uitgangspunten worden afgesproken. – Kennis over gebiedskenmerken en opgaven in een gebied worden als basis vastgelegd.”
“Waarneming
We zien aandacht voor financiële constructies
› Enkele regio’s willen eigen energieontwikkelingsorganisaties opzetten.
› Financiële participatie door burgers bij projecten (evenals procesparticipatie) wordt vaak genoemd.
Reflectie
Maar de spelregels daarvoor zijn nog niet af
› Het ontstaan van gemeentelijke ontwikkelingsorganisaties roept vragen op over de rolverdeling tussen overheid en markt.
› Het gebruik van de omgevingsovereenkomst voor financiële participatie bij projecten staat ter discussie.”
“Financiële participatie
Regio’s streven naar 50 procent lokaal eigenaarschap, maar hoe dat uitgewerkt moet worden, is nog niet opgelost.
› Regio’s ontwikkelen eigen instrumenten voor financiële participatie – Coalities worden gevormd tussen buurtverenigingen en projectontwikkelaars. – Er wordt een duurzaamheidsfonds voorgesteld voor exploitatie van windparken en andere duurzame initiatieven. – Verdeling van de opbrengsten wordt als vergunningsvoorwaarde gesteld voor ontwikkeling windpark.
› Publiekrechtelijk instrumentarium is nodig om eisen te stellen aan financiële participatie op projectniveau – Bank vraagt nu aan gemeenten om garant te staan voor energiecoöperaties die een lening aanvragen. – Regio’s besteden aandacht aan minder draagkrachtigen om mee te kunnen profiteren van een energietraject.”
“Bijlage Bestuurlijk draagvlak en maatschappelijke betrokkenheid
Aanpak en uitgangspunten
› Aanpak – We onderzochten niet het draagvlak zelf, maar hoe regio’s de randvoorwaarden voor het verkrijgen van draagvlak in het RES-procesontwerp probeerden te verankeren. – Bij het onderzoek keken we vooral naar het procesontwerp. Hoe het daadwerkelijke proces is verlopen, bleek lastig af te leiden uit de stukken.
› Onze uitgangspunten – Het is in het algemeen gunstig voor draagvlak als er mogelijkheden geboden worden om betekenisvol deel te nemen aan het gesprek over beleid (of dat nu in de politiek is of in een participatieproces) – Het is gunstig voor draagvlak als er in het proces ‘nog wat te kiezen’ valt, met andere woorden als de keuzevrijheid zo min mogelijk is ingeperkt door randvoorwaarden waar de regio niets aan kan veranderen – Besluitvorming dicht bij de burgers (lokaal, bij het project) is gunstig voor het draagvlak dat er uiteindelijk toe doet, namelijk voor de projecten zelf.”
“Conclusies
Bestuurlijk draagvlak en maatschappelijke betrokkenheid – Er zijn tot nu toe nog geen grote knelpunten, maar die kunnen wel ontstaan als burgers erbij worden betrokken en zoekrichtingen worden vertaald in concrete keuzes.”
“Aanbevelingen
Afstemming is essentieel, dus stop er tijd in.
– Om de RES’en weloverwogen en met zo veel mogelijk draagvlak uit te werken, is veel interactie nodig met alle belanghebbenden in het maatschappelijke, politieke, bestuurlijke en inhoudelijke domein.
– De uitwisseling met burgers enerzijds en provincie en Rijk anderzijds moet worden versterkt.”
3. Algemeen
In dit document geeft PBL op hoofdlijnen de eerste bevindingen, waarnemingen en reflecties op de voorlopige concept-Regionale Energie Strategieën (concept-RES’en).
› Het doel van de tussentijdse analyse is om het leerproces te versnellen. – Alle belanghebbenden krijgen nu eerder zicht op wat er nodig is om de RES’en goed te laten werken.”
4. Aanbevelingen voor verdere kennisname
-